Trào ngược dạ dày gây viêm amidan: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc thực quản và các triệu chứng như ợ nóng, ho khan, và khó nuốt. Điều này có thể dẫn đến viêm và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Một trong những biến chứng ít được chú ý nhưng khá phổ biến của trào ngược dạ dày là viêm amidan. Các cơn trào ngược dạ dày, đặc biệt vào ban đêm, có thể làm cho axit tiếp xúc với vùng họng, gây viêm và sưng amidan. Hãy cùng tìm hiểu cách mà tình trạng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn và những biện pháp điều trị phù hợp.

Định nghĩa trào ngược dạ dày gây viêm amidan

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát, khó chịu, và có thể dẫn đến nhiều vấn đề khác như viêm họng, viêm amidan. Khi axit từ dạ dày đi qua thực quản và tiếp xúc với họng, nó có thể làm tổn thương niêm mạc cổ họng và gây viêm amidan. Triệu chứng này có thể kéo dài và gây khó khăn cho người bệnh trong việc ăn uống và giao tiếp. Trào ngược dạ dày gây viêm amidan có thể xuất hiện sau khi ăn uống không điều độ, khi nằm ngay sau bữa ăn hoặc khi có sự rối loạn cơ vòng thực quản.

Nguyên nhân gây ra tình trạng trào ngược dạ dày gây viêm amidan

Cơ chế bệnh lý gây ra triệu chứng

Trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới không hoạt động bình thường, khiến axit từ dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản và họng. Khi điều này xảy ra, axit dạ dày có thể gây kích ứng niêm mạc thực quản và các cơ quan lân cận như amidan, gây ra tình trạng viêm. Việc này không chỉ làm tăng cơn ho và khó nuốt mà còn có thể dẫn đến cảm giác đau và sưng tại amidan, từ đó làm giảm khả năng tự bảo vệ của cơ thể.

Nguyên nhân khác

• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Các thói quen như ăn quá no, ăn khuya, hay sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê có thể làm tăng nguy cơ trào ngược axit dạ dày. Những thói quen này gây ra sự suy yếu cơ vòng thực quản, khiến axit dễ dàng trào lên thực quản và họng​.

• Tình trạng căng thẳng: Căng thẳng và lo âu có thể làm tăng sản xuất axit trong dạ dày, từ đó làm gia tăng tần suất trào ngược. Khi cơ thể bị căng thẳng, hệ thống tiêu hóa cũng hoạt động không ổn định, gây ra các triệu chứng trào ngược​.

• Thừa cân béo phì: Người béo phì có thể gặp phải tình trạng áp lực dạ dày tăng cao, dẫn đến trào ngược dạ dày dễ dàng hơn. Khi đó, axit dạ dày có thể tiếp xúc với thực quản và họng, gây kích ứng và viêm​.

Biểu hiện trào ngược dạ dày gây viêm amidan

Trào ngược dạ dày có thể gây ra một loạt các triệu chứng không chỉ ở vùng dạ dày mà còn lan ra các cơ quan lân cận, bao gồm họng và amidan. Dưới đây là những biểu hiện thường gặp khi trào ngược dạ dày gây viêm amidan:

• Ợ nóng: Cảm giác nóng rát xuất hiện trong ngực hoặc họng là triệu chứng phổ biến khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản và tác động đến họng.

• Khó nuốt: Trào ngược kéo dài có thể làm cho niêm mạc thực quản và amidan bị viêm, khiến người bệnh cảm thấy khó nuốt hoặc đau khi nuốt.

• Ho khan kéo dài: Ho là phản xạ của cơ thể khi có sự kích thích ở đường hô hấp, và trào ngược dạ dày có thể gây ra ho khan liên tục, đặc biệt là vào ban đêm.

• Viêm họng: Trào ngược dạ dày làm niêm mạc họng và amidan bị kích ứng, dẫn đến viêm họng và cảm giác đau rát.

• Khó thở: Trong một số trường hợp, trào ngược dạ dày có thể khiến cơ thể phản ứng mạnh, gây ra khó thở do sự kích thích ở vùng họng​​.

Biến chứng của trào ngược dạ dày gây viêm amidan

Nếu không được điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài và chất lượng cuộc sống của người bệnh:

• Viêm loét thực quản: Khi axit dạ dày trào ngược thường xuyên, nó có thể gây tổn thương niêm mạc thực quản, dẫn đến viêm loét thực quản.

• Viêm họng mãn tính: Trào ngược dạ dày kéo dài có thể gây viêm họng mãn tính, làm cho người bệnh luôn cảm thấy khó chịu, đau rát cổ họng.

• Nhiễm trùng amidan: Viêm amidan do trào ngược dạ dày có thể dẫn đến nhiễm trùng amidan, với các triệu chứng như sốt cao, đau họng dữ dội và khó thở​​.

Đối tượng có nguy cơ cao

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao gặp phải vấn đề này. Dưới đây là những nhóm người có nguy cơ cao bị trào ngược dạ dày gây viêm amidan:

• Người béo phì: Béo phì làm tăng áp lực lên dạ dày, dẫn đến việc dễ dàng trào ngược axit lên thực quản. Điều này có thể khiến axit dạ dày tiếp xúc với amidan, gây ra viêm.

• Phụ nữ mang thai: Trong giai đoạn mang thai, sự thay đổi hormon và áp lực từ tử cung có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản và họng​​.

• Người có thói quen ăn uống không khoa học: Việc ăn quá no, ăn thực phẩm cay nóng, uống rượu bia hoặc cà phê có thể làm gia tăng nguy cơ trào ngược dạ dày, dẫn đến viêm họng và amidan​.

• Người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa: Những người mắc các bệnh như viêm loét dạ dày, viêm thực quản hoặc rối loạn tiêu hóa dễ gặp phải tình trạng trào ngược dạ dày​.

• Người hút thuốc lá: Thuốc lá làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới và có thể làm tăng nguy cơ trào ngược axit dạ dày​.

Các đối tượng trên cần chú ý đến những triệu chứng trào ngược dạ dày để có biện pháp điều trị kịp thời.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Mặc dù trào ngược dạ dày có thể được điều trị hiệu quả tại nhà trong một số trường hợp, nhưng nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời. Các dấu hiệu sau đây cho thấy bạn nên đến gặp bác sĩ:

• Trào ngược dạ dày kéo dài: Nếu bạn gặp phải các triệu chứng trào ngược dạ dày như ợ nóng, đau ngực hoặc ho kéo dài mà không thuyên giảm dù thay đổi chế độ ăn uống, bạn nên đến bác sĩ​.

• Khó nuốt: Nếu cảm giác khó nuốt trở nên nghiêm trọng hoặc xảy ra thường xuyên, đây có thể là dấu hiệu của tình trạng viêm thực quản hoặc viêm amidan do trào ngược dạ dày​.

• Đau ngực hoặc khó thở: Nếu bạn gặp phải các cơn đau ngực hoặc khó thở kết hợp với các triệu chứng của trào ngược, cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức, vì đó có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng như bệnh tim​.

• Mất ngủ hoặc khó ngủ: Các triệu chứng trào ngược dạ dày vào ban đêm có thể khiến người bệnh khó ngủ. Nếu triệu chứng này kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, bạn cần gặp bác sĩ để được điều trị​.

Việc thăm khám sớm có thể giúp giảm nguy cơ các biến chứng nguy hiểm và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Chẩn đoán

Để chẩn đoán trào ngược dạ dày gây viêm amidan, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng, tiền sử bệnh và các xét nghiệm cận lâm sàng. Các phương pháp chẩn đoán có thể bao gồm:

• Khám lâm sàng và khai thác triệu chứng: Bác sĩ sẽ hỏi về tần suất và mức độ các triệu chứng như ợ nóng, khó nuốt, ho khan, đau họng để đưa ra chẩn đoán ban đầu​​.

• Nội soi dạ dày – thực quản: Đây là phương pháp chẩn đoán hiệu quả để xác định tình trạng trào ngược dạ dày, đặc biệt khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn mãn tính. Nội soi giúp phát hiện viêm loét thực quản, viêm amidan, và các tổn thương do axit dạ dày gây ra​​.

• Xét nghiệm pH thực quản: Xét nghiệm này giúp đo lượng axit trong thực quản, từ đó xác định mức độ nghiêm trọng của trào ngược dạ dày​.

• Chụp X-quang hoặc siêu âm: Đôi khi bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm hình ảnh để kiểm tra tổn thương tại thực quản, họng và các cơ quan tiêu hóa khác​.

Việc chẩn đoán chính xác sẽ giúp bác sĩ đưa ra phương án điều trị phù hợp và giảm thiểu rủi ro biến chứng.

Cách phòng ngừa trào ngược dạ dày gây viêm amidan

Để giảm thiểu nguy cơ bị trào ngược dạ dày và các biến chứng liên quan đến viêm amidan, bạn có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa sau:

• Thay đổi thói quen ăn uống: Hạn chế ăn quá no, tránh các thực phẩm có thể kích thích dạ dày như thức ăn cay, chua, đồ uống có cồn, cà phê và thức ăn nhanh. Ăn các bữa nhỏ, thường xuyên và không ăn muộn trước khi đi ngủ​.

• Giảm cân nếu thừa cân: Béo phì là một yếu tố nguy cơ lớn đối với trào ngược dạ dày. Việc giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên dạ dày và ngăn ngừa tình trạng trào ngược​.

• Tăng cường hoạt động thể chất: Tập thể dục đều đặn giúp duy trì cân nặng hợp lý và cải thiện chức năng tiêu hóa. Tránh tập thể dục ngay sau khi ăn để không làm tăng nguy cơ trào ngược​.

• Tránh nằm ngay sau khi ăn: Sau bữa ăn, bạn nên đứng hoặc đi lại nhẹ nhàng thay vì nằm ngay để giảm thiểu nguy cơ trào ngược axit vào thực quản​.

• Điều chỉnh thói quen ngủ: Nên ngủ ở tư thế nghiêng về bên trái để hạn chế tình trạng trào ngược khi ngủ​.

• Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ: Đối với những trường hợp đã mắc bệnh trào ngược dạ dày, việc sử dụng thuốc ức chế axit dạ dày hoặc thuốc kháng axit có thể giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương​.

Bằng cách thay đổi lối sống và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc phải trào ngược dạ dày và bảo vệ sức khỏe của mình.

Phương pháp điều trị

Khi bị trào ngược dạ dày gây viêm amidan, việc điều trị có thể được thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm điều trị bằng thuốc, phương pháp không dùng thuốc, và điều trị bằng y học cổ truyền. Mỗi phương pháp có những ưu điểm và hạn chế riêng, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của bệnh lý.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến nhất để kiểm soát triệu chứng trào ngược dạ dày và ngăn ngừa các biến chứng như viêm amidan. Các loại thuốc thường được bác sĩ kê đơn bao gồm:

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Các loại thuốc như omeprazole, esomeprazole giúp giảm lượng axit trong dạ dày, ngăn ngừa axit trào ngược lên thực quản và họng. Điều này giúp giảm viêm và ngứa rát cổ họng do trào ngược.

• Thuốc kháng H2: Ranitidine và famotidine là các thuốc giúp giảm sản xuất axit dạ dày, từ đó làm giảm tình trạng trào ngược và bảo vệ niêm mạc thực quản​.

• Thuốc kháng axit: Maalox và Tums là các thuốc kháng axit không kê đơn giúp trung hòa axit dạ dày tạm thời và giảm cảm giác nóng rát ở ngực​.

• Thuốc chống nôn: Nếu trào ngược gây nôn hoặc cảm giác buồn nôn, bác sĩ có thể kê đơn metoclopramide để cải thiện tình trạng này.

Mặc dù thuốc Tây có thể giúp kiểm soát triệu chứng, nhưng người bệnh cần tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ hoặc các vấn đề khác như loét dạ dày.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, một số phương pháp điều trị không dùng thuốc cũng có thể giúp kiểm soát tình trạng trào ngược dạ dày và viêm amidan:

• Phẫu thuật: Trong các trường hợp trào ngược nặng và không đáp ứng với điều trị nội khoa, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật như Nissen fundoplication để sửa chữa cơ vòng thực quản dưới, ngăn chặn axit trào ngược​.

• Liệu pháp vật lý trị liệu: Các bài tập phục hồi chức năng cơ bụng và cơ vòng thực quản có thể giúp cải thiện chức năng của cơ vòng và giảm tần suất trào ngược​.

• Liệu pháp tâm lý: Nếu trào ngược dạ dày liên quan đến căng thẳng hoặc lo âu, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) có thể giúp giảm bớt triệu chứng. Phương pháp này giúp bệnh nhân thay đổi các thói quen xấu và học cách đối phó với căng thẳng​.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có các phương pháp giúp điều trị trào ngược dạ dày gây viêm amidan, đặc biệt là khi các triệu chứng không quá nghiêm trọng. Các phương pháp này có thể hỗ trợ làm giảm triệu chứng và cải thiện sức khỏe tổng thể:

• Châm cứu và bấm huyệt: Theo y học cổ truyền, châm cứu và bấm huyệt giúp điều hòa khí huyết, giảm đau và giảm tình trạng trào ngược dạ dày. Các huyệt vị như Hạ quan, Thượng uyên, và Đại chùy có thể được sử dụng để điều trị​​.

• Sử dụng thảo dược: Một số thảo dược như gừng, cam thảo, nhân sâm có tác dụng làm dịu dạ dày, giảm viêm và hỗ trợ tiêu hóa. Trà gừng giúp giảm cơn đau dạ dày, trong khi cam thảo có thể làm dịu cổ họng và giảm viêm​.

Các phương pháp điều trị bằng y học cổ truyền có thể giúp cải thiện triệu chứng mà không gây tác dụng phụ như thuốc Tây, nhưng người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả.

Khi trào ngược dạ dày gây viêm amidan, việc kết hợp điều trị bằng thuốc, thay đổi lối sống, và sử dụng các phương pháp y học cổ truyền có thể giúp giảm bớt triệu chứng và phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Tùy thuộc vào mức độ bệnh lý và sức khỏe của mỗi người, việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả lâu dài.