Viêm Đa Xoang Mạn Tính: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Viêm đa xoang mạn tính không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này, và làm sao để cải thiện triệu chứng một cách hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

Định nghĩa và phân loại viêm đa xoang mạn tính

Viêm đa xoang mạn tính là một tình trạng viêm nhiễm xảy ra đồng thời ở nhiều xoang trên khuôn mặt và kéo dài liên tục, thường hơn 12 tuần. Đây là dạng viêm xoang không chỉ gây đau nhức mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống nghiêm trọng. Tình trạng này có thể được chia thành hai loại chính.

• Viêm đa xoang mạn tính không do polyp: Đây là dạng phổ biến nhất, liên quan đến viêm xoang kéo dài nhưng không kèm theo sự hình thành polyp trong khoang mũi. Tình trạng này thường do nhiễm trùng tái phát hoặc dị ứng.
• Viêm đa xoang mạn tính có polyp: Loại này đi kèm với sự phát triển của các khối polyp trong xoang, làm tắc nghẽn đường thở và khiến tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn.

Ngoài ra, viêm đa xoang mạn tính có thể được phân loại theo vị trí xoang bị ảnh hưởng, bao gồm xoang hàm, xoang trán, xoang bướm và xoang sàng.

Triệu chứng của viêm đa xoang mạn tính

Triệu chứng của viêm đa xoang mạn tính thường xuất hiện dai dẳng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày.

• Đau nhức và áp lực vùng mặt: Người bệnh thường cảm thấy đau hoặc áp lực tại vùng trán, quanh mắt hoặc má. Cơn đau có thể tăng lên khi cúi người hoặc thay đổi tư thế.
• Tắc nghẽn mũi kéo dài: Tình trạng này làm người bệnh khó thở qua mũi, đặc biệt vào ban đêm, gây ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Chảy dịch mũi kéo dài: Dịch mũi có thể chảy xuống họng hoặc ra ngoài, có màu vàng hoặc xanh, đôi khi kèm theo mùi khó chịu.
• Suy giảm hoặc mất khứu giác: Một số bệnh nhân mất khả năng cảm nhận mùi, thậm chí không nhận ra vị thức ăn.
• Ho kéo dài: Ho thường xuất hiện vào ban đêm hoặc sáng sớm, do dịch mũi chảy xuống họng gây kích ứng.

Các triệu chứng này thường kéo dài và không cải thiện với các biện pháp điều trị thông thường, dẫn đến tình trạng khó chịu và mệt mỏi cho người bệnh.

Nguyên nhân dẫn đến viêm đa xoang mạn tính

Viêm đa xoang mạn tính có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm cả nguyên nhân bên trong cơ thể và tác động từ môi trường bên ngoài.

• Nhiễm trùng tái phát: Các đợt viêm nhiễm do virus, vi khuẩn hoặc nấm không được điều trị triệt để có thể dẫn đến tình trạng viêm mạn tính trong xoang.
• Dị ứng kéo dài: Dị ứng với các chất như phấn hoa, lông động vật, bụi nhà hoặc hóa chất làm niêm mạc xoang bị kích thích và viêm dai dẳng.
• Cấu trúc bất thường của mũi: Lệch vách ngăn mũi, polyp mũi hoặc các dị tật bẩm sinh khác có thể làm hẹp đường thoát dịch, dẫn đến tình trạng ứ đọng và viêm nhiễm.
• Hệ miễn dịch suy giảm: Người có hệ miễn dịch yếu dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây viêm, làm tăng nguy cơ viêm xoang kéo dài.
• Tác động từ môi trường: Làm việc hoặc sinh sống trong môi trường nhiều khói bụi, hóa chất hoặc khí ô nhiễm cũng là yếu tố làm gia tăng tình trạng viêm xoang.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Việc hút thuốc lá hoặc tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc là nguyên nhân phổ biến gây kích ứng niêm mạc xoang.

Đối tượng dễ mắc viêm đa xoang mạn tính

Một số nhóm người có nguy cơ cao hơn mắc phải tình trạng viêm đa xoang mạn tính, xuất phát từ đặc điểm sinh lý hoặc môi trường sống.

• Người có tiền sử viêm xoang tái phát: Những người từng bị viêm xoang cấp tính nhiều lần thường có nguy cơ cao chuyển sang giai đoạn mạn tính.
• Người bị dị ứng kéo dài: Những ai thường xuyên gặp phải các phản ứng dị ứng với môi trường hoặc thực phẩm dễ bị viêm xoang mạn tính.
• Trẻ em hoặc người cao tuổi: Đây là hai nhóm có hệ miễn dịch yếu, dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài.
• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm: Các ngành nghề tiếp xúc nhiều với bụi bẩn, hóa chất hoặc khói độc dễ dẫn đến tổn thương và viêm nhiễm xoang.
• Người có tiền sử bệnh lý nền: Các bệnh như tiểu đường, hen suyễn hoặc bệnh tự miễn có thể làm tăng nguy cơ viêm xoang kéo dài.
• Người có thói quen xấu ảnh hưởng đến hô hấp: Hút thuốc, sử dụng chất kích thích hoặc vệ sinh cá nhân không đúng cách cũng là những yếu tố nguy cơ.

Biến chứng nguy hiểm của viêm đa xoang mạn tính

Viêm đa xoang mạn tính không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách.

• Nhiễm trùng lan rộng: Tình trạng viêm có thể lan đến các vùng xung quanh như mắt, gây viêm mô mắt, áp xe hốc mắt hoặc giảm thị lực vĩnh viễn.
• Viêm màng não: Khi vi khuẩn từ các xoang bị viêm xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, người bệnh có nguy cơ cao mắc viêm màng não, đe dọa đến tính mạng.
• Áp xe não: Vi khuẩn từ xoang sàng hoặc xoang trán có thể lan đến não, gây áp xe hoặc tụ mủ, dẫn đến các triệu chứng như đau đầu dữ dội, rối loạn ý thức hoặc thậm chí hôn mê.
• Biến chứng tai giữa: Viêm đa xoang mạn tính có thể làm dịch nhầy chảy ngược vào tai giữa, dẫn đến viêm tai hoặc làm giảm thính lực.
• Chứng ngủ ngáy và ngưng thở khi ngủ: Tắc nghẽn mũi kéo dài có thể gây rối loạn giấc ngủ, dẫn đến ngủ ngáy và thậm chí nguy cơ ngưng thở khi ngủ.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Đau nhức kéo dài, tắc nghẽn mũi và mất khứu giác không chỉ gây mệt mỏi mà còn làm suy giảm hiệu quả công việc và các hoạt động hàng ngày.

Chẩn đoán viêm đa xoang mạn tính

Việc chẩn đoán viêm đa xoang mạn tính thường dựa vào kết hợp thăm khám lâm sàng và các phương pháp cận lâm sàng nhằm xác định nguyên nhân và mức độ bệnh.

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ quan sát các dấu hiệu sưng đỏ, áp lực vùng mặt và tắc nghẽn mũi, đồng thời hỏi về triệu chứng và tiền sử bệnh lý của người bệnh.
• Chụp X-quang hoặc CT: Các phương pháp hình ảnh này giúp đánh giá chi tiết cấu trúc và tình trạng viêm nhiễm trong các xoang, từ đó xác định vùng bị tổn thương.
• Nội soi mũi xoang: Nội soi được thực hiện để kiểm tra bên trong khoang mũi và xoang, giúp phát hiện dịch nhầy, polyp hoặc dị vật gây tắc nghẽn.
• Xét nghiệm dịch mũi: Phân tích mẫu dịch mũi giúp xác định loại vi khuẩn, virus hoặc nấm gây viêm, từ đó đề xuất phương pháp điều trị phù hợp.
• Đánh giá dị ứng: Với những trường hợp nghi ngờ liên quan đến dị ứng, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm để xác định tác nhân gây kích ứng.

Quy trình chẩn đoán đầy đủ và chính xác sẽ hỗ trợ tốt nhất trong việc lên kế hoạch điều trị hiệu quả cho người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ để kiểm tra viêm đa xoang mạn tính

Viêm đa xoang mạn tính không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Dưới đây là những trường hợp bạn nên nhanh chóng tìm đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị.

• Triệu chứng không thuyên giảm dù đã điều trị tại nhà: Nếu tình trạng đau nhức vùng mặt, nghẹt mũi hoặc chảy dịch kéo dài và không cải thiện với các biện pháp thông thường.
• Dấu hiệu nhiễm trùng lan rộng: Các triệu chứng như sưng mắt, giảm thị lực, đau đầu dữ dội hoặc sốt cao có thể là dấu hiệu viêm đã lan sang các vùng khác.
• Khó thở hoặc ngưng thở khi ngủ: Viêm đa xoang mạn tính nặng có thể gây ra tình trạng tắc nghẽn đường thở nghiêm trọng, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sức khỏe tổng thể.
• Thay đổi thần kinh bất thường: Đau đầu kéo dài, rối loạn ý thức hoặc mất thăng bằng có thể là biểu hiện của biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não hoặc áp xe não.
• Triệu chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống: Khi các vấn đề liên quan đến viêm xoang mạn tính gây ảnh hưởng lớn đến công việc, giấc ngủ và sinh hoạt hàng ngày.

Phòng ngừa viêm đa xoang mạn tính hiệu quả

Để giảm nguy cơ mắc hoặc tái phát viêm đa xoang mạn tính, việc duy trì lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng cách là rất quan trọng.

• Giữ vệ sinh mũi họng sạch sẽ: Sử dụng dung dịch rửa mũi hoặc nước muối sinh lý để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn trong khoang mũi.
• Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Sử dụng khẩu trang khi ra ngoài hoặc làm việc trong môi trường nhiều khói bụi, hóa chất để bảo vệ đường hô hấp.
• Điều trị triệt để các bệnh lý liên quan: Xử lý kịp thời các vấn đề như dị ứng, cảm cúm hoặc viêm mũi để ngăn ngừa chuyển biến thành viêm xoang mạn tính.
• Tăng cường sức đề kháng: Thực hiện chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng, uống đủ nước và duy trì lối sống lành mạnh để cơ thể có khả năng chống lại vi khuẩn, virus.
• Tránh sử dụng thuốc không hợp lý: Lạm dụng thuốc xịt mũi hoặc kháng sinh không đúng cách có thể làm tình trạng viêm xoang trở nên nghiêm trọng hơn.
• Duy trì không khí sạch trong nhà: Sử dụng máy lọc không khí và vệ sinh nhà cửa thường xuyên để loại bỏ các tác nhân gây dị ứng như bụi, nấm mốc.

Việc phòng ngừa không chỉ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh mà còn hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm liên quan đến viêm đa xoang mạn tính.

Phương pháp điều trị viêm đa xoang mạn tính

Viêm đa xoang mạn tính đòi hỏi các phương pháp điều trị kết hợp, bao gồm cả Tây y và các giải pháp hỗ trợ nhằm giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là lựa chọn phổ biến trong điều trị viêm đa xoang mạn tính, giúp kiểm soát viêm nhiễm và giảm triệu chứng hiệu quả.

• Thuốc kháng sinh: Được chỉ định khi viêm đa xoang mạn tính có dấu hiệu nhiễm trùng do vi khuẩn. Amoxicillin hoặc Augmentin thường là những loại kháng sinh phổ biến được sử dụng trong điều trị.
• Thuốc kháng viêm: Corticoid dạng xịt mũi như Fluticasone hoặc Mometasone giúp giảm viêm và sưng trong khoang mũi.
• Thuốc giảm đau: Paracetamol hoặc Ibuprofen được dùng để giảm đau nhức vùng mặt và đầu do viêm xoang.
• Thuốc kháng histamin: Loratadine hoặc Cetirizine thường được sử dụng trong trường hợp viêm xoang liên quan đến dị ứng, giúp làm giảm ngứa và chảy mũi.

Phẫu thuật khi cần thiết

Đối với những trường hợp viêm đa xoang mạn tính không đáp ứng với điều trị nội khoa, can thiệp phẫu thuật có thể được xem xét.

• Phẫu thuật nội soi mũi xoang: Là phương pháp hiện đại giúp loại bỏ polyp, mở rộng đường thoát dịch và làm sạch các ổ viêm trong xoang.
• Chỉnh hình cấu trúc mũi: Nếu viêm xoang mạn tính liên quan đến lệch vách ngăn mũi, phẫu thuật chỉnh hình vách ngăn có thể giúp cải thiện triệu chứng.
• Can thiệp bằng công nghệ Balloon Sinuplasty: Đây là một kỹ thuật không xâm lấn, sử dụng bóng hơi để mở rộng các đường dẫn trong xoang, giúp lưu thông dịch dễ dàng hơn.

Sử dụng phương pháp hỗ trợ từ Đông y

Các bài thuốc và liệu pháp Đông y cũng mang lại hiệu quả hỗ trợ tốt trong việc giảm triệu chứng viêm xoang mạn tính.

• Châm cứu và bấm huyệt: Kích thích lưu thông khí huyết, giảm đau nhức vùng mặt và cải thiện tình trạng nghẹt mũi.
• Các bài thuốc Đông y: Một số bài thuốc từ thảo dược như bạch chỉ, hoàng kỳ, sinh địa được sử dụng để thanh nhiệt, giải độc và làm thông xoang.
• Xông mũi bằng thảo dược: Sử dụng các loại lá như tía tô, bạc hà, sả để xông hơi, giúp làm sạch đường thở và giảm nghẹt mũi.

Điều chỉnh lối sống và chăm sóc tại nhà

Việc thay đổi thói quen sinh hoạt kết hợp với chăm sóc đúng cách là yếu tố quan trọng trong việc kiểm soát và ngăn ngừa viêm đa xoang mạn tính.

• Giữ vệ sinh mũi thường xuyên: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý giúp loại bỏ vi khuẩn và dịch nhầy tích tụ.
• Duy trì không khí sạch trong nhà: Sử dụng máy lọc không khí và làm sạch môi trường sống để giảm tác nhân gây kích ứng.
• Tăng cường sức đề kháng: Áp dụng chế độ ăn uống cân bằng, bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C, omega-3 để nâng cao hệ miễn dịch.
• Thư giãn và giảm căng thẳng: Thực hiện các bài tập như yoga hoặc thiền giúp giảm áp lực tinh thần, hỗ trợ điều trị bệnh.

Viêm đa xoang mạn tính là tình trạng cần được kiểm soát chặt chẽ. Sự kết hợp giữa Tây y, Đông y và điều chỉnh lối sống không chỉ giúp cải thiện triệu chứng mà còn ngăn ngừa tái phát, mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn cho người bệnh.