Trào ngược dạ dày ra máu: Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương pháp điều trị

Trào ngược dạ dày ra máu là một tình trạng nghiêm trọng, có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Triệu chứng thường gặp bao gồm nôn ra máu, phân đen, hoặc đau bụng dữ dội. Đây là dấu hiệu cho thấy niêm mạc dạ dày đã bị tổn thương nghiêm trọng, có thể do viêm loét dạ dày, trào ngược axit lâu ngày hoặc các bệnh lý khác. Việc nhận diện sớm và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng sau này.

Định nghĩa trào ngược dạ dày ra máu

Trào ngược dạ dày ra máu là tình trạng dạ dày bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến việc axit dạ dày và các chất trong dạ dày trào ngược lên thực quản hoặc thực quản bị viêm loét, gây ra tình trạng xuất huyết. Khi bệnh tiến triển nặng, niêm mạc dạ dày có thể bị phá hủy và chảy máu, dẫn đến hiện tượng nôn ra máu hoặc phân có máu. Đây là một tình trạng không thể coi nhẹ, vì nếu không được xử lý kịp thời, có thể gây ra các biến chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống của người bệnh.

Bệnh này thường xảy ra ở những người có tiền sử bệnh lý về dạ dày như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản hoặc có thói quen sinh hoạt không lành mạnh. Việc điều trị bệnh này đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp và một chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học để ngăn ngừa tái phát.

Triệu chứng trào ngược dạ dày ra máu

Khi gặp phải tình trạng trào ngược dạ dày ra máu, bệnh nhân sẽ có thể gặp phải một số triệu chứng đặc trưng sau:

• Nôn ra máu: Đây là triệu chứng dễ nhận biết nhất, bệnh nhân có thể nôn ra máu tươi hoặc máu có màu đen, có mùi giống như bã cà phê. Máu này có thể là dấu hiệu cho thấy niêm mạc dạ dày bị tổn thương nặng.
• Phân đen hoặc có máu: Phân có màu đen hoặc có thể lẫn máu là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa của bạn đang bị chảy máu. Đây là kết quả của việc máu từ dạ dày bị tiêu hóa trong quá trình di chuyển qua ruột.
• Đau bụng dữ dội: Cơn đau bụng có thể xuất hiện đột ngột và dữ dội, thường tập trung ở vùng thượng vị, nơi dạ dày nằm. Cơn đau có thể kéo dài hoặc xuất hiện từng cơn.
• Cảm giác đầy hơi, khó tiêu: Những người bị trào ngược dạ dày ra máu thường cảm thấy đầy bụng, khó tiêu hoặc buồn nôn sau khi ăn. Điều này liên quan đến sự trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản.
• Mệt mỏi và thiếu máu: Do mất máu, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, da xanh xao và có thể bị thiếu máu, dẫn đến tình trạng yếu ớt, chóng mặt hoặc ngất xỉu.

Nguyên nhân trào ngược dạ dày ra máu

Trào ngược dạ dày ra máu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, thường liên quan đến tình trạng tổn thương hoặc viêm nhiễm ở dạ dày và thực quản. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Viêm loét dạ dày: Loét dạ dày có thể gây chảy máu khi vết loét bị kích thích hoặc tổn thương nặng. Các vết loét này thường xuyên xảy ra do sự tấn công của axit dạ dày.
• Trào ngược dạ dày thực quản: Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản lâu ngày, có thể dẫn đến viêm loét niêm mạc thực quản và gây chảy máu.
• Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Các loại thuốc giảm đau như ibuprofen hoặc aspirin có thể làm tăng nguy cơ gây loét dạ dày, dẫn đến tình trạng chảy máu.
• Nhiễm Helicobacter pylori: Vi khuẩn này có thể làm tăng khả năng bị viêm loét dạ dày và gây xuất huyết dạ dày.
• Chứng rối loạn đông máu: Những người bị rối loạn đông máu, do sử dụng thuốc hoặc bệnh lý, có thể gặp phải tình trạng xuất huyết dạ dày.
• Căng thẳng và chế độ ăn uống không lành mạnh: Thói quen ăn uống thiếu khoa học, như ăn nhiều thức ăn cay nóng, rượu bia hoặc căng thẳng kéo dài, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh dạ dày và gây ra tình trạng trào ngược dạ dày ra máu.

Đối tượng dễ mắc trào ngược dạ dày ra máu

Tình trạng trào ngược dạ dày ra máu có thể gặp ở nhiều đối tượng khác nhau, nhưng những nhóm dưới đây có nguy cơ cao hơn:

• Người có tiền sử bệnh dạ dày: Những người đã từng bị viêm loét dạ dày, viêm thực quản hoặc các vấn đề về tiêu hóa thường có nguy cơ cao bị trào ngược dạ dày ra máu.
• Người sử dụng thuốc chống viêm không steroid lâu dài: Những người thường xuyên sử dụng thuốc giảm đau hoặc thuốc kháng viêm như aspirin, ibuprofen có thể dễ bị loét dạ dày và xuất huyết.
• Người uống rượu bia hoặc sử dụng thuốc lá: Thói quen uống rượu bia hoặc hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày và gây ra trào ngược dạ dày.
• Người mắc các bệnh về hệ tiêu hóa: Những bệnh nhân bị bệnh lý như viêm ruột, hội chứng ruột kích thích hoặc nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori dễ gặp phải tình trạng này.
• Người có thói quen ăn uống không khoa học: Chế độ ăn uống không hợp lý, ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ hoặc thức ăn kích thích dạ dày có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày.
• Người bị căng thẳng, stress kéo dài: Tình trạng căng thẳng kéo dài có thể làm ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và khiến dạ dày dễ bị tổn thương, từ đó dẫn đến trào ngược dạ dày ra máu.

Biến chứng trào ngược dạ dày ra máu

Trào ngược dạ dày ra máu nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người bệnh. Những biến chứng có thể gặp phải bao gồm:

• Thiếu máu nghiêm trọng: Mất máu do chảy máu dạ dày có thể dẫn đến thiếu máu, gây mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, và trong trường hợp nặng có thể dẫn đến suy tim hoặc sốc.
• Viêm loét dạ dày tái phát: Tình trạng trào ngược dạ dày liên tục có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày và thực quản, gây ra các vết loét mới hoặc làm loét cũ nặng thêm, dẫn đến việc chảy máu nhiều lần.
• Hẹp thực quản: Viêm thực quản kéo dài có thể dẫn đến sẹo, làm hẹp thực quản, gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn và làm tăng nguy cơ tắc nghẽn thực quản.
• Thủng dạ dày: Trong những trường hợp nặng, các vết loét có thể thủng qua thành dạ dày hoặc thực quản, gây ra viêm phúc mạc, một tình trạng nguy hiểm cần cấp cứu ngay lập tức.
• Sốc xuất huyết: Trường hợp trào ngược dạ dày ra máu kéo dài, mất máu nhiều có thể dẫn đến tình trạng sốc xuất huyết, một tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày ra máu

Để chẩn đoán chính xác trào ngược dạ dày ra máu, bác sĩ sẽ tiến hành một số phương pháp kiểm tra và thăm khám để xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Nội soi dạ dày: Đây là phương pháp quan trọng để xác định tình trạng tổn thương của niêm mạc dạ dày và thực quản. Nội soi có thể giúp bác sĩ nhìn thấy trực tiếp các vết loét, viêm hoặc chảy máu trong dạ dày.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này giúp đánh giá tình trạng mất máu, xác định mức độ thiếu máu và các vấn đề liên quan đến đông máu.
• Chụp X-quang: Mặc dù không phải là phương pháp chính để chẩn đoán trào ngược dạ dày ra máu, nhưng chụp X-quang có thể được sử dụng để kiểm tra các vấn đề khác liên quan đến hệ tiêu hóa.
• Kiểm tra Helicobacter pylori: Vi khuẩn này có thể gây loét dạ dày và làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược dạ dày. Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm để xác định sự hiện diện của vi khuẩn này trong dạ dày.
• Kiểm tra pH thực quản: Phương pháp này được dùng để đo độ acid trong thực quản, giúp xác định mức độ trào ngược axit và tình trạng tổn thương của thực quản.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị trào ngược dạ dày ra máu

Trào ngược dạ dày ra máu là một tình trạng nghiêm trọng, do đó, việc nhận diện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng. Dưới đây là những dấu hiệu khi người bệnh cần ngay lập tức gặp bác sĩ:

• Nôn ra máu hoặc có máu trong phân: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất của tình trạng trào ngược dạ dày ra máu. Nếu bạn thấy máu tươi hoặc máu có màu đen, có thể là dấu hiệu của việc chảy máu dạ dày nghiêm trọng.
• Đau bụng dữ dội và kéo dài: Nếu bạn cảm thấy cơn đau bụng ngày càng nghiêm trọng và không thể giảm đi sau khi ăn, có thể tình trạng viêm loét dạ dày hoặc trào ngược axit đã dẫn đến tổn thương nghiêm trọng.
• Mệt mỏi, chóng mặt, hoặc ngất xỉu: Mất máu do trào ngược dạ dày có thể khiến cơ thể rơi vào tình trạng thiếu máu, dẫn đến mệt mỏi, chóng mặt hoặc ngất xỉu. Đây là những dấu hiệu cần được thăm khám ngay lập tức.
• Khó nuốt hoặc cảm giác vướng ở cổ: Khi có tổn thương niêm mạc thực quản, bệnh nhân có thể gặp phải cảm giác khó nuốt hoặc vướng víu trong cổ. Điều này cần được bác sĩ kiểm tra và điều trị kịp thời.
• Phân đen hoặc có mùi giống như bã cà phê: Phân có màu đen hoặc có mùi đặc biệt này có thể là dấu hiệu của việc máu đã bị tiêu hóa trong hệ tiêu hóa, cho thấy có xuất huyết trong dạ dày.

Phòng ngừa trào ngược dạ dày ra máu

Phòng ngừa trào ngược dạ dày ra máu chủ yếu dựa vào việc thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt sao cho phù hợp. Dưới đây là một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Ăn uống lành mạnh và khoa học: Hạn chế các thực phẩm cay, nóng, đồ chiên rán hoặc có tính axit cao như chanh, cam. Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây và thực phẩm dễ tiêu hóa để bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Tránh sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm lâu dài: Các loại thuốc như aspirin, ibuprofen có thể gây loét dạ dày nếu sử dụng lâu dài. Nếu cần, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn thuốc thay thế an toàn.
• Giảm stress và lo âu: Căng thẳng kéo dài có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày và các vấn đề liên quan đến dạ dày. Thực hành các bài tập thư giãn như yoga, thiền hoặc thể dục nhẹ để giảm căng thẳng.
• Không hút thuốc và hạn chế rượu bia: Thuốc lá và rượu bia làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày và gây tổn thương niêm mạc dạ dày. Cần hạn chế hoặc tránh hoàn toàn các thói quen này để bảo vệ sức khỏe dạ dày.
• Ăn nhỏ bữa và không ăn quá no: Nên ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn một bữa lớn để giảm áp lực lên dạ dày và hạn chế tình trạng trào ngược axit.
• Duy trì cân nặng lý tưởng: Thừa cân và béo phì có thể làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến axit dễ dàng trào ngược lên thực quản. Giữ cân nặng ổn định là một cách hiệu quả để ngăn ngừa trào ngược dạ dày.

Phương pháp điều trị trào ngược dạ dày ra máu

Việc điều trị trào ngược dạ dày ra máu đòi hỏi sự kết hợp giữa các phương pháp y học hiện đại và những biện pháp hỗ trợ từ thói quen sinh hoạt, ăn uống. Tùy theo mức độ của bệnh, bác sĩ có thể lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp để giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm điều trị bằng thuốc, điều trị không dùng thuốc và điều trị bằng y học cổ truyền.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến nhất đối với bệnh nhân bị trào ngược dạ dày ra máu, giúp làm giảm sự sản xuất axit dạ dày, bảo vệ niêm mạc dạ dày và giảm nguy cơ xuất huyết. Dưới đây là một số loại thuốc Tây y thường được sử dụng:

• Thuốc kháng axit: Các thuốc kháng axit như Maalox, Tums hoặc Gaviscon giúp trung hòa axit dạ dày, làm giảm tình trạng trào ngược. Những thuốc này có tác dụng nhanh chóng và hiệu quả trong việc giảm đau và khó chịu do trào ngược axit.
• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Các thuốc như Omeprazole, Esomeprazole, và Pantoprazole được sử dụng để giảm sản xuất axit dạ dày. Đây là nhóm thuốc phổ biến trong điều trị trào ngược dạ dày và các vết loét dạ dày, giúp làm lành tổn thương niêm mạc dạ dày và giảm nguy cơ xuất huyết.
• Thuốc kháng H2: Ranitidine và Famotidine là các thuốc kháng histamine H2, giúp giảm sản xuất axit dạ dày, từ đó giảm các triệu chứng của trào ngược và bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi sự tấn công của axit.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Sucralfate là một loại thuốc giúp tạo lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày, giảm thiểu tổn thương do axit gây ra và hỗ trợ quá trình lành vết loét.

Các thuốc này giúp giảm triệu chứng ngay lập tức, nhưng để điều trị lâu dài, bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp khác kết hợp với việc thay đổi thói quen sống.

Điều trị không dùng thuốc

Điều trị không dùng thuốc đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa tình trạng trào ngược dạ dày ra máu. Dưới đây là những biện pháp cần thực hiện:

• Chế độ ăn uống khoa học: Bệnh nhân cần thay đổi thói quen ăn uống bằng cách tránh những thực phẩm kích thích như thức ăn cay nóng, đồ chiên rán, thức ăn có tính axit hoặc đồ uống có cồn. Nên ăn nhiều rau xanh, trái cây và thực phẩm dễ tiêu hóa để giảm áp lực lên dạ dày và thực quản.
• Chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ: Việc ăn thành nhiều bữa nhỏ sẽ giúp giảm tải cho dạ dày, tránh tình trạng đầy bụng, khó tiêu. Điều này cũng giúp giảm áp lực lên cơ vòng thực quản, ngăn ngừa axit trào ngược.
• Giảm căng thẳng và lo âu: Căng thẳng là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày. Người bệnh nên thực hiện các biện pháp thư giãn như yoga, thiền, đi bộ nhẹ nhàng hoặc tham gia các hoạt động giải trí để giảm căng thẳng.
• Ngừng hút thuốc và giảm rượu bia: Hút thuốc và uống rượu bia làm suy yếu cơ vòng thực quản và tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Ngừng hút thuốc và hạn chế uống rượu bia sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và hỗ trợ quá trình điều trị.
• Tạo thói quen ngủ đúng cách: Người bệnh nên tránh ăn quá no trước khi đi ngủ và nên nằm ngủ ở tư thế đầu cao để giảm tình trạng axit trào ngược lên thực quản trong khi ngủ.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng cung cấp những phương pháp hiệu quả trong việc điều trị trào ngược dạ dày ra máu, với mục tiêu giảm thiểu triệu chứng và hỗ trợ quá trình phục hồi. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Sử dụng thảo dược: Một số loại thảo dược có tác dụng điều trị trào ngược dạ dày như cam thảo, gừng, nhân sâm. Cam thảo có tác dụng làm dịu niêm mạc dạ dày, giúp giảm đau và giảm trào ngược. Gừng có khả năng kích thích tiêu hóa và giảm cảm giác buồn nôn.
• Bài thuốc Đông y: Các bài thuốc từ Đông y như Bát vị hoàn, Trung tiêu thang có tác dụng cân bằng khí huyết, điều hòa dạ dày, giảm đau và hỗ trợ tiêu hóa. Các bài thuốc này thường được bác sĩ Đông y chỉ định dựa trên tình trạng cụ thể của người bệnh.
• Châm cứu và xoa bóp: Phương pháp châm cứu giúp điều hòa khí huyết, giảm đau, cải thiện lưu thông máu và làm giảm trào ngược axit dạ dày. Ngoài ra, xoa bóp huyệt cũng có thể giúp làm dịu các triệu chứng đau bụng và khó tiêu.

Điều trị bằng y học cổ truyền có thể kết hợp với các phương pháp điều trị Tây y để đạt hiệu quả tối ưu, đặc biệt là đối với những người muốn tìm một giải pháp lâu dài và an toàn.

Trào ngược dạ dày ra máu là một tình trạng nguy hiểm có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Việc áp dụng một phương pháp điều trị toàn diện, kết hợp giữa thuốc, thay đổi thói quen sinh hoạt và các biện pháp hỗ trợ từ y học cổ truyền sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, đồng thời giảm thiểu rủi ro phát sinh biến chứng nghiêm trọng.