Androgen

Androgen được biết đến như một loại hormone kích thích sự nam tính. Chúng có ở cả trong cơ thể nam giới và nữ giới. Đối với phụ nữ, nếu lượng hormone này bị rối loạn có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe. Cùng tìm hiểu về androgen trong cơ thể nữ giới qua bài viết sau.

Tìm hiểu về androgen

Androgen có thể được coi là nội tiết tố nam, tuy nhiên lại có thể được sản sinh ở cả đàn ông và phụ nữ. Chỉ số và số lượng hormone này khác nhau ở nam và nữ.

Hormone androgen có tác dụng kích thích yếu tố sinh dục ở nam giới và tạo nên sự nam tính đàn ông. Khi thiếu hụt lượng nội tiết tố này, cơ thể đàn ông sẽ trở nên nữ tính hơn, cơ bắp không phát triển.

Cơ thể phụ nữ ngoài nội tiết tố nữ cũng sản sinh hormone này một cách tự nhiên. Hàm lượng nhỏ đến trung bình và chỉ chiếm khoảng một phần mười đến một phần hai hàm lượng mà cơ thể nam giới sản xuất. Các cơ quan có thể sản sinh androgen là tế bào da, tế bào mỡ, tuyến thượng thận hay buồng trứng… Chúng sản xuất androgen thông qua quá trình chuyển đội cholesterol.

Công dụng của androgen

Hormone androgen cần thiết cho quá trình tăng trưởng, sinh sản, cảm xúc ở cơ thể người. Chúng bắt đầu sản sinh mạnh ở cả bé trai và bé gái trong giai đoạn dậy thì.

Loại nội tiết tố này vô cùng quan trọng với chức năng sinh sản và đời sống tình dục của phái mạnh. Chúng còn đóng vai trò thúc đẩy sự phát triển của các đặc điểm nam tính ở nam giới như gia tăng lông ở mặt và cơ thể, thay đổi giọng nói khi bước vào tuổi dậy thì.

Đối với phái nữ, hormone này có công dụng tham gia dòng phát triển của nội tiết tố khi dậy thì, tạo nên hiện tượng mọc lông nách, lông mu. Với phụ nữ trưởng thành, androgen rất cần thiết cho sự hình thành và tổng hợp estrogen. Chúng còn giúp ngăn ngừa các vấn đề xương khớp như loãng xương, mất xương cũng như giúp phái nữ có khoái cảm và ham muốn tình dục.

Hormone này ngoài ra còn điều chỉnh được chức năng của nhiều cơ quan trong cơ thể. Tiêu biểu là đường sinh sản, cơ quan nội tạng như gan, thận, chuyển hóa cơ và xương…

Androgen, trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua chuyển đổi thành estrogen, ảnh hưởng đến tế bào xương hoặc môi trường xung quanh tế bào xương. Nhờ đó sức khỏe của xương tốt hơn.

Phân loại

Loại androgen chính ở nam giới là testosterone, hàm lượng thường cao hơn và đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Chúng giúp tạo nên các đặc điểm nam tính cũng như tham gia hỗ trợ hoạt động sinh sản.

Testosterone mang lại những lợi ích cho cơ thể nam giới như

• Bắt đầu cũng như hoàn tất giai đoạn dậy thì.
• Phát triển cơ bắp, xương khớp
• Phát triển tuyến lông trên cơ thể như râu, lông chân, lông ở bộ phận sinh dục.
• Làm vỡ giọng, tạo giọng trầm khi trưởng thành.
• Tăng ham muốn tình dục cũng như khả năng sinh lý, sản xuất tinh trùng.
• Tăng trưởng chức năng cho tuyến tiền liệt.

Bên cạnh testosterone thì còn có những loại androgen khác như:

• Dihydrotestosterone (DHT) và androstenedione: tạo ra sự phát triển của dương vật, tuyến tiền liệt, tăng hoạt động của tuyến bã nhờn.
• Dehydroepiandrosterone (DHEA): Thúc đẩy sự phát triển của lông mu, tăng mùi của cơ thể, dầu nhờn ở tóc, da và mụn.

Tác động của Androgen lên cơ thể nữ giới

Giai đoạn dậy thì

Kích hoạt dậy thì: Androgen được xem là chất xúc tác khởi động quá trình dậy thì ở nữ giới. Sự tăng lên của Androgen thúc đẩy các thay đổi đầu tiên như:

• Mọc lông mu và lông nách.
• Thay đổi giọng nói (giọng nói trầm hơn đôi chút).
• Kích thích hoạt động của tuyến bã nhờn trên da, góp phần hình thành mụn trứng cá ở độ tuổi dậy thì.

Chức năng sinh sản và ham muốn tình dục

• Sản xuất Estrogen: Một lượng Androgen được các tế bào nang trứng sử dụng để tổng hợp thành Estrogen – hormone sinh dục nữ thiết yếu. Sự cân bằng nội tiết tố này giúp duy trì đều đặn chu kỳ kinh nguyệt, hỗ trợ phát triển các nang noãn trưởng thành, từ đó tạo điều kiện cần thiết cho khả năng sinh sản.
• Tăng ham muốn: Androgen tác động đến hệ thần kinh trung ương, góp phần gia tăng cảm giác ham muốn, sự hưng phấn, và nhạy cảm với kích thích tình dục ở nữ giới.
• Chức năng tình dục: Nghiên cứu cho thấy Androgen có ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tình dục, giúp tăng cường sự trơn tru, độ ẩm của âm đạo, hỗ trợ đạt cực khoái dễ dàng hơn.

Sức khỏe xương khớp

• Tăng mật độ xương: Dưới tác động của Androgen, các tạo cốt bào – tế bào “xây” xương hoạt động tích cực hơn. Điều này giúp xương chắc khỏe, làm chậm quá trình loãng xương, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý về xương như loãng xương, gãy xương, đặc biệt quan trọng với phụ nữ ở thời kỳ sau mãn kinh.
• Hỗ trợ khối cơ & sức mạnh: Androgen có tác dụng đồng hóa (xây dựng, tăng trưởng mô). Chúng kích thích các tế bào cơ tổng hợp protein, từ đó hỗ trợ phát triển và duy trì khối lượng cơ, tăng sức mạnh thể chất.

Tâm trạng, cảm xúc

Các nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa nồng độ Androgen và sức khỏe tâm lý ở phụ nữ. Việc thiếu hụt Androgen có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm trạng, gây ra:

• Cảm giác mệt mỏi, thiếu năng lượng
• Khó tập trung, giảm trí nhớ
• Các triệu chứng trầm cảm, giảm sự tự tin

Dự trữ năng lượng

Androgen kích thích các enzyme liên quan đến quá trình phân giải lipid và glycogen dự trữ, do đó hỗ trợ sản sinh năng lượng, tham gia vào duy trì độ bền bỉ, sức khỏe toàn diện cho cơ thể nữ giới.

Rối loạn androgen ở phụ nữ

Hàm lượng androgen ở phụ nữ cần ở mức cân bằng nhằm đảm bảo về sức khỏe và sinh lý nữ. Nhiều trường hợp nữ giới bị rối loạn hàm lượng hormone này trong cơ thể, đây là tình trạng thừa hoặc thiếu hụt quá mức androgen.

Dư thừa hormone

Nếu lượng androgen dư thừa quá nhiều ở cơ thể phụ nữ sẽ gây ra hiện tượng lỗ chân lông to, tuyến bã nhờn hoạt động mạnh. Điều này lý giải cho hiện tượng mụn trứng cá và viêm da một số đối tượng, đa phần là trẻ trong giai đoạn dậy thì.

Bên cạnh đó phụ nữ thừa hormone này sẽ có tuyến lông hoạt động mạnh làm xuất hiện ria mép, râu như nam giới tuy nhiên tóc lại mỏng và có khả năng hói. Điều này gây ra những tự ti về ngoại hình ở phụ nữ. Rối loạn hormone nội tiết sẽ làm phụ nữ bị thay đổi giọng nói, giảm ham muốn tình dục với nam giới, rối loạn kinh nguyệt.

Tình trạng trên có thể được khắc phục bằng cách bổ sung nội tiết tố nữ estrogen bằng cách bổ sung thực phẩm chức năng hoặc các món ăn từ đậu nành, rau cải xanh, dưa hấu…

Thiếu hụt hormone

Lượng androgen trong cơ thể phái nữ nên được giữ ở mức ổn định. Nếu thiếu hụt hormone nội tiết này  ở nữ giới có thể gây ra những rối loạn về cơ thể như:

• Giảm ham muốn tình dục, thờ ơ, mệt mỏi
• Giảm sự hình thành cơ bắp và sức lực dẫn đến cơ thể luôn uể oải, thiếu năng lượng.
• Tăng nguy cơ bị loãng xương hay tình trạng mất xương cùng nhiều bệnh xương khớp khác.
• Giảm cảm giác hạnh phúc, khiến tâm trạng dễ bị ảnh hưởng không tốt.
• Tăng các triệu chứng tiền mãn kinh, mãn kinh.

Nồng độ androgen thấp có thể ảnh hưởng đến phụ nữ ở mọi lứa tuổi. Tuy vậy, hiện tượng này sẽ thường xảy ra trong giai đoạn chuyển sang mãn kinh, hoặc “tiền mãn kinh”. Hormone này bắt đầu có khả năng suy giảm từ độ tuổi 20, đến tuổi mãn kinh khả năng sản xuất androgen của cơ thể chỉ đạt được 50% so với mức bình thường, thậm chí là xuống bằng không.

Để có biện pháp cân bằng nội tiết phù hợp và hiệu quả nhất, bạn cần nắm rõ nguyên nhân của tình trạng thiếu hụt androgen. Nguyên nhân dẫn đến thiếu hụt androgen ở phụ nữ phổ biến là:

• Quá trình lão hóa của cơ thể ảnh hưởng đến khả năng sản sinh hormone của tuyến thượng thận và các cơ quan khác.
• Khả năng thiếu hụt hormone tăng cao với đối tượng phụ nữ đã phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng.
• Tác dụng phụ của thuốc tránh thai hay các loại thuốc tác động đến nội tiết tố.
• Mất kinh nguyệt ở phụ nữ tuổi sinh sản do căng thẳng, tập luyện…
• Tình trạng suy tuyến thượng thận hay suy tuyến yên.

Khắc phục tình trạng rối loạn androgen ở phụ nữ

Việc cải thiện rối loạn androgen có thể bằng cách cải thiện giấc ngủ. Một số loại thuốc thay thế estrogen cũng giúp bổ sung androgen. Tuy nhiên, hàm lượng hormone trong thuốc khó để tăng nồng độ lên mức ổn định hoặc khó hấp thụ vào cơ thể.

Ngoài dùng thuốc đường uống, bác sĩ cũng có thể kê cho người bệnh thuốc đường tiêm. Phương pháp bổ sung hormone này áp dụng được cho cả nam và nữ. Công dụng giúp giảm mệt mỏi, tăng sự hình thành cơ bắp và cải thiện ham muốn trong chuyện giường chiếu.

Tuy nhiên việc dùng thuốc bổ sung hormone không được khuyến khích dùng rộng rãi. Chúng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ như mụn, mọc nhiều tóc, làm giọng nói biến đổi, âm đạo mở rộng…

Thay vào đó, phụ nữ thiếu hụt androgen có thể ưu tiên việc cải thiện bằng cách thay đổi lối sống như:

• Quan hệ tình dục khoa học, lành mạnh và điều độ.
• Hạn chế để tinh thần căng thẳng kéo dài và nên ngủ đủ giấc mỗi ngày.
• Ăn uống lành mạnh, tránh lạm dụng đồ uống có cồn và chất gây nghiện…
• Bổ sung DHEA từ các loại thuốc kê đơn theo hướng dẫn của bác sĩ (phương pháp này cần có hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa và không nên dùng trong thời gian dài)

Với trường hợp thừa androgen, phụ nữ cũng có thể cân bằng bằng việc bổ sung thực phẩm như đậu nành, dưa hấu, rau củ… Một số loại thuốc ngừa thai, thực phẩm chức năng cân bằng nội tiết cũng có thể là giải pháp phù hợp.

Trên đây là những điều bạn nên biết về androgen và những tác động của hormone này với cơ thể. Để cân bằng nội tiết tố, ngừa các vấn đề về sức khỏe, bạn nên sớm có biện pháp chăm sóc và phòng ngừa bệnh hợp lý.