Giảm Trí Nhớ Sau Sinh

Giảm trí nhớ sau sinh là gì?

Giảm trí nhớ sau sinh là một tình trạng phổ biến mà nhiều phụ nữ trải qua sau khi sinh con. Nó đặc trưng bởi sự suy giảm tạm thời trong khả năng ghi nhớ, tập trung, và thực hiện các nhiệm vụ đòi hỏi sự chú ý. Mặc dù có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, nhưng tình trạng này thường tự cải thiện trong vòng vài tháng sau sinh.

Biểu hiện của giảm trí nhớ sau sinh:

• Hay quên: Quên những việc đơn giản như nơi để đồ vật, tên người, hoặc các cuộc hẹn.
• Khó tập trung: Khó khăn trong việc duy trì sự tập trung trong thời gian dài, dễ bị phân tâm.
• Khó khăn trong việc tìm từ: Đôi khi gặp khó khăn trong việc tìm từ ngữ chính xác để diễn đạt ý tưởng.
• Cảm giác "mơ hồ" hoặc "đãng trí": Cảm giác như đầu óc không hoạt động một cách minh mẫn.

Phân loại bệnh

Phân loại theo nguyên nhân:

• Thay đổi nội tiết tố: Sự sụt giảm hormone sau sinh ảnh hưởng đến não bộ, gây khó khăn về trí nhớ và tập trung.
• Thiếu ngủ: Chăm sóc trẻ sơ sinh thường dẫn đến thiếu ngủ, khiến cơ thể và não bộ mệt mỏi, ảnh hưởng đến trí nhớ.
• Căng thẳng và lo âu: Áp lực làm mẹ và các yếu tố tâm lý khác có thể gây giảm trí nhớ.
• Trầm cảm sau sinh: Giảm trí nhớ có thể là triệu chứng của trầm cảm sau sinh, cần được điều trị kịp thời.

Phân loại theo mức độ:

• Nhẹ: Hay quên chi tiết nhỏ, khó tập trung, thường tự khỏi sau vài tháng.
• Trung bình: Khó khăn hơn trong việc ghi nhớ, thực hiện nhiệm vụ, cần hỗ trợ để cải thiện.
• Nặng: Ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, cần sự giúp đỡ từ chuyên gia y tế.

Nguyên nhân khiến chị em giảm trí nhớ sau sinh

• Thay đổi nội tiết tố: Sau khi sinh, cơ thể người phụ nữ trải qua sự sụt giảm mạnh mẽ của các hormone estrogen và progesterone. Những hormone này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong quá trình mang thai và sinh nở mà còn ảnh hưởng đến chức năng não bộ, bao gồm cả trí nhớ và khả năng tập trung.
• Thiếu ngủ: Chăm sóc trẻ sơ sinh đòi hỏi sự quan tâm và thức đêm thường xuyên, dẫn đến tình trạng thiếu ngủ mãn tính. Thiếu ngủ ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng ghi nhớ, học tập và xử lý thông tin của não bộ.
• Căng thẳng và lo âu: Trở thành mẹ là một bước ngoặt lớn trong cuộc đời, đi kèm với nhiều trách nhiệm và áp lực mới. Căng thẳng và lo âu liên tục có thể làm suy giảm chức năng nhận thức và trí nhớ.
• Thay đổi lối sống: Sinh con và chăm sóc trẻ nhỏ thường kéo theo sự thay đổi lớn trong lối sống, bao gồm chế độ ăn uống, hoạt động thể chất và thời gian dành cho bản thân. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và chức năng não bộ.
• Các yếu tố khác: Một số yếu tố khác như tuổi tác, tiền sử trầm cảm, thiếu hụt dinh dưỡng, và các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn cũng có thể góp phần gây ra giảm trí nhớ sau sinh.

Chị em khi nào cần gặp bác sĩ hỗ trợ?

• Các triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng.
• Kèm theo các triệu chứng khác như thay đổi tâm trạng rõ rệt (buồn bã, lo lắng, cáu gắt), mất ngủ kéo dài, suy nghĩ tiêu cực hoặc có ý định tự làm hại bản thân.
• Ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc em bé như quên cho bé ăn, thay tã, hoặc không thể nhớ các thông tin quan trọng về sức khỏe của bé.
• Cảm thấy lo lắng hoặc bất an về tình trạng giảm trí nhớ của mình.

Phương pháp chẩn đoán suy giảm trí nhớ sau sinh

Khai thác bệnh sử và khám lâm sàng

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra sức khỏe toàn diện, bao gồm đánh giá các chỉ số cơ bản, chức năng thần kinh và loại trừ các bệnh lý khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự như giảm trí nhớ.
• Lấy bệnh sử chi tiết: Bác sĩ sẽ trao đổi với sản phụ về các triệu chứng cụ thể, thời gian bắt đầu, mức độ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, cũng như các yếu tố nguy cơ như tiền sử trầm cảm, lo âu, thiếu ngủ, căng thẳng và các vấn đề sức khỏe khác.

Đánh giá tâm lý

• Sàng lọc trầm cảm sau sinh: Bác sĩ sẽ sử dụng các công cụ sàng lọc tiêu chuẩn để đánh giá xem sản phụ có các triệu chứng của trầm cảm sau sinh hay không, vì đây là một yếu tố thường đi kèm và làm trầm trọng thêm tình trạng giảm trí nhớ.
• Đánh giá lo âu: Các triệu chứng lo âu cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung và ghi nhớ. Bác sĩ sẽ đánh giá mức độ lo âu của sản phụ để đưa ra chẩn đoán chính xác.

Trắc nghiệm đánh giá nhận thức

• Các bài kiểm tra tiêu chuẩn: Bác sĩ có thể sử dụng các bài kiểm tra tâm lý chuyên biệt để đánh giá các chức năng nhận thức như trí nhớ ngắn hạn và dài hạn, khả năng tập trung, chú ý, tốc độ xử lý thông tin và kỹ năng giải quyết vấn đề.
• So sánh với các tiêu chuẩn: Kết quả của các bài kiểm tra sẽ được so sánh với các tiêu chuẩn thông thường để xác định mức độ suy giảm trí nhớ và ảnh hưởng của nó đến cuộc sống hàng ngày.

Xét nghiệm cận lâm sàng (nếu cần)

• Xét nghiệm máu: Để loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn khác như thiếu máu, suy giáp, thiếu hụt vitamin D hoặc B12, có thể ảnh hưởng đến chức năng nhận thức.
• Chẩn đoán hình ảnh: Trong một số trường hợp hiếm hoi, nếu bác sĩ nghi ngờ có tổn thương não hoặc các vấn đề về cấu trúc não, có thể chỉ định các xét nghiệm hình ảnh như chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT).

Phụ nữ sau sinh suy giảm trí nhớ nên làm gì?

Tránh để chứng suy giảm trí nhớ phát triển nặng, gây ra các biến chứng nguy hiểm, phụ nữ sau sinh nên thường xuyên theo dõi các biến đổi của cơ thể và can thiệp y tế kịp thời. Tùy thể trạng sức khỏe và mức độ bệnh, các mẹ bỉm có thể áp dụng những biện pháp cải thiện trí nhớ phù hợp.

Tây y cho hiệu quả nhanh chóng

Điều trị bằng Tây y thường tập trung vào việc giải quyết các nguyên nhân gốc rễ gây giảm trí nhớ, như thay đổi nội tiết tố, thiếu ngủ, căng thẳng và mệt mỏi.

Các biện pháp không dùng thuốc:

• Tư vấn và hỗ trợ tâm lý: Các buổi tư vấn với chuyên gia tâm lý có thể giúp sản phụ đối phó với căng thẳng, lo âu và trầm cảm sau sinh, những yếu tố góp phần gây giảm trí nhớ.
• Liệu pháp nhận thức hành vi: Phương pháp này giúp thay đổi các suy nghĩ và hành vi tiêu cực, từ đó cải thiện trí nhớ và tăng cường khả năng tập trung.
• Các bài tập rèn luyện trí nhớ: Thực hiện các bài tập như giải câu đố, chơi trò chơi trí tuệ, học một kỹ năng mới có thể giúp kích thích não bộ và cải thiện trí nhớ.

Điều trị bằng thuốc:

• Bổ sung sắt và vitamin: Thiếu sắt và vitamin, đặc biệt là vitamin B12, có thể góp phần gây giảm trí nhớ. Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc bổ sung để khắc phục tình trạng này.
• Thuốc điều trị các bệnh lý nền: Nếu giảm trí nhớ sau sinh là do các bệnh lý nền như thiếu máu, suy giáp hoặc trầm cảm, bác sĩ sẽ điều trị các bệnh này để cải thiện trí nhớ.
  • Thiếu máu: Bổ sung sắt, vitamin B12 và axit folic.
  • Suy giáp: Levothyroxine.
  • Trầm cảm: Thuốc chống trầm cảm như SSRIs (ví dụ: sertraline, fluoxetine) hoặc SNRIs (ví dụ: venlafaxine, duloxetine).

Bài thuốc dân gian cải thiện trí nhớ

Bên cạnh các loại thuốc Tây y có nhiều tác dụng phụ, cần cân nhắc khi dùng, phụ nữ sau sinh suy giảm trí nhớ có thể áp dụng một số kinh nghiệm dân gian dưới đây. Các bài thuốc từ dân gian chủ yếu sử dụng những vị dược liệu dễ kiếm, lành tính và có thể chế biến tại nhà.

• Cháo óc heo: Óc heo chứa nhiều DHA, choline và các dưỡng chất quan trọng cho não bộ. Nấu cháo óc heo với gạo tẻ, thêm hành lá, gừng và gia vị vừa ăn. Ăn đều đặn mỗi tuần 1-2 lần.
• Canh gà ác hạt sen: Gà ác và hạt sen đều có tác dụng bổ dưỡng khí huyết, an thần, ích trí. Nấu canh gà ác với hạt sen, thêm các vị thuốc bắc như kỷ tử, táo đỏ để tăng cường hiệu quả.
• Chè đậu đen: Đậu đen có tính mát, bổ thận, dưỡng huyết, giúp tăng cường trí nhớ. Nấu chè đậu đen với đường phèn hoặc mật ong, ăn đều đặn.
• Trà gừng: Gừng có tính ấm, giúp tăng cường tuần hoàn máu, cải thiện chức năng não bộ. Pha trà gừng với mật ong, uống hàng ngày.
• Nước ép bí đỏ: Bí đỏ chứa nhiều vitamin A, C, E và các chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào não. Ép bí đỏ lấy nước, uống hàng ngày.

Thuốc Đông y an toàn, lành tính

Theo quan niệm của Đông y, giảm trí nhớ sau sinh thường liên quan đến tình trạng khí huyết hư nhược, tâm tỳ bất túc, đặc biệt là ở những phụ nữ có thể trạng yếu hoặc mất nhiều máu sau sinh. Điều trị theo Đông y tập trung vào việc bổ khí huyết, kiện tỳ ích khí, an thần dưỡng tâm, nhằm tăng cường chức năng não bộ và cải thiện trí nhớ.

Một số bài thuốc Đông y thường được sử dụng trong hỗ trợ điều trị giảm trí nhớ sau sinh:

Bài thuốc bổ khí huyết, dưỡng tâm an thần:

• Thành phần: Đương quy, bạch thược, thục địa, hoàng kỳ, long nhãn, táo nhân, viễn chí, cam thảo.
• Công dụng: Bổ khí huyết, tăng cường tuần hoàn máu não, cải thiện trí nhớ, giảm mệt mỏi, an thần, giúp ngủ ngon.

Bài thuốc bổ tỳ vị, ích khí:

• Thành phần: Bạch truật, đảng sâm, hoàng kỳ, phục linh, trần bì, cam thảo.
• Công dụng: Tăng cường chức năng tiêu hóa, hấp thu dưỡng chất, bổ khí huyết, cải thiện tình trạng mệt mỏi, suy nhược.

Bài thuốc tư bổ can thận:

• Thành phần: Thục địa, sơn thù, câu kỷ tử, thỏ ty tử, nữ贞 tử, lộc giác giao (hoặc a giao).
• Công dụng: Bổ can thận, tăng cường sinh lực, cải thiện trí nhớ, giảm đau lưng mỏi gối, hỗ trợ phục hồi sau sinh.

Ngoài ra, một số vị thuốc khác cũng có thể được sử dụng tùy theo tình trạng cụ thể của từng người, như:

• Táo nhân, viễn chí: An thần, giúp cải thiện giấc ngủ, giảm căng thẳng và lo âu.
• Long nhãn, kỷ tử: Bổ khí huyết, tăng cường thị lực, giúp cải thiện khả năng tập trung và ghi nhớ.
• Nhục quế, phụ tử: Ôn dương bổ hỏa, giúp tăng cường năng lượng cho cơ thể.

Phòng tránh chứng suy giảm trí nhớ như thế nào?

Chăm sóc sức khỏe thể chất:

• Nghỉ ngơi đầy đủ, ngủ đủ giấc.
• Ăn uống lành mạnh, đa dạng, đủ chất.
• Tập thể dục đều đặn, vừa sức.
• Tránh sử dụng rượu bia, thuốc lá hay các chất kích thích gây khó ngủ.

Chăm sóc sức khỏe tinh thần:

• Chia sẻ cảm xúc với người thân, bạn bè hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ để giải tỏa tâm trạng.
• Thực hành thiền, yoga, hít thở sâu giúp thư giãn, giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ.

Tổ chức cuộc sống:

• Lập kế hoạch, ghi chú để hỗ trợ ghi nhớ công việc và các sự kiện quan trọng
• Chia sẻ trách nhiệm chăm sóc con cái với người thân trong gia đình để giảm áp lực.
• Sắp xếp thời gian biểu hợp lý, dành thời gian cho bản thân.

Kích thích trí não:

• Đọc sách, chơi trò chơi trí tuệ, học một kỹ năng mới.
• Duy trì giao tiếp, tương tác xã hội thường xuyên.

Khám sức khỏe định kỳ:

• Thăm khám kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp nhanh chóng phát hiện bất thường.
• Bổ sung vitamin và khoáng chất có lợi cho sức khỏe theo hướng dẫn của bác sĩ.