Trà Trị Mất Ngủ

Trà gừng, trà hoa nhài, trà tâm sen,… là một số loại trà thảo mộc có tác dụng thanh tâm giáng hỏa, loại bỏ độc tố giúp cơ thể thư giãn, giảm hồi hộp âu lo, từ đó dễ chìm vào giấc ngủ hơn. Dưới đây là 11 loại trà trị mất ngủ được sử dụng phổ biến, phù hợp với nhiều đối tượng. 

Mất ngủ uống trà gì? Gợi ý 11 thức trà chữa bệnh mất ngủ

Tình trạng mất ngủ, giấc ngủ chập chờn sẽ khiến cơ thể luôn trong tình trạng mệt mỏi, lờ đờ ảnh hưởng tới cuộc sống thường ngày. Tình trạng này kéo dài còn làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý như rối loạn tiền đình, rối loạn âu lo, thậm chí là trầm cảm.

Bên cạnh thiết lập thói ăn uống khoa học, sinh hoạt lành mạnh thì việc sử dụng trà thảo mộc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, dưỡng tâm an thần cũng là cách cải thiện chất lượng giấc ngủ. Bạn băn khoăn trà nào uống dễ ngủ, câu trả lời sẽ được tìm thấy dưới đây:

Trà tâm sen – Thức trà chữa mất ngủ quen thuộc

Theo YHCT, tâm sen hay tim sen có tính hàn, tác dụng trấn kinh, an thần rất tốt. Sử dụng trà tim sen là cách được nhiều người lựa chọn để ngủ ngon, dễ ngủ hơn, giấc ngủ sâu và hạn chế bị tỉnh giấc nửa đêm. Thêm vào đó, khi đi vào cơ thể loại trà này còn có tác dụng điều hòa khí huyết, cải thiện tình trạng bồn chồn, âu lo do ảnh hưởng của tuổi tác.

Khoa học hiện đại cũng chỉ ra giá trị tuyệt vời của trà tim sen trong việc điều trị chứng mất ngủ. Trong thảo dược này chứa rất nhiều alkaloid – hoạt chất tác động trực tiếp lên não bộ, làm lành vùng thần kinh bị tổn thương, làm giãn các mao mạch.

Để có tách trà tim sen thơm ngon bạn thực hiện theo các bước sau đây:

• Cho từ 3 – 5g tâm sen đã được phơi khô vào ấm
• Thêm lượng nước sôi nhỏ để tráng sơ, đổ bỏ nước đầu
• Thêm 250ml – 350ml nước sôi, hãm trong khoảng 10 – 12 phút

Sử dụng trà khi còn ấm, bạn nên nhâm nhi từng ngụm nhỏ vừa để thưởng thức hương vị hấp dẫn, vừa để dược tính trong trà thẩm thấu từ từ giúp não bộ thư giãn, thoải mái, dễ chìm vào giấc ngủ.

Thời gian uống trà tâm sen để đạt hiệu quả tốt nhất là trước khi ngủ khoảng 1 – 2 tiếng. Thời gian này đủ để hoạt chất từ trà chuyển hóa và kích thích não bộ sản sinh melatonin tạo cảm giác buồn ngủ.

Ngủ ngon hơn với trà gừng mật ong

Không chỉ là gia vị góp mặt trong những món ăn ngon, cả gừng và mật ong đều được biết tới là vị thuốc Nam sở hữu nhiều dược tính quý. Trong đó:

• Gừng: Có mùi thơm đặc trưng, tính ấm, vị cay nồng có tác dụng hành khí, giải độc, tán phong hàn. Thảo dược này được sử dụng nhiều trong các bài thuốc trị ho, ngộ độc thực phẩm, cảm mạo… Ngoài ra, một số nghiên cứu chỉ ra rằng, trong gừng có chứa Gingerol và Cineol là 2 hoạt chất chống oxy hóa tốt. Từ đó, có tác dụng thúc đẩy tuần hoàn máu, thư giãn các cơ, giải tỏa căng thẳng.
• Mật ong: Chứa hàm lượng dinh dưỡng lớn, đặc biệt là tryptophan. Tryptophan là một loại protein có khả năng kích thích não bộ sản sinh ra chất dẫn truyền thần kinh giúp điều chỉnh tâm trạng, hỗ trợ trị chứng mất ngủ, rối loạn giấc ngủ.

Một tách trà gừng mật ong ấm trước khi đi ngủ sẽ giúp bạn có một giấc ngủ ngon, sâu giấc hơn. Cách pha trà đơn giản như sau:

• Gừng 1 củ, cạo vỏ, rửa sạch rồi cắt thành từng lát mỏng cho dễ uống
• Cho gừng vào tách sau đó đổ thêm 200ml nước sôi già vào
• Hãm trong khoảng 8 – 10 phút cho dược tính của gừng ngấm vào nước. Thêm 5 – 7 thìa cà phê mật ong nguyên chất.
• Khuấy đều cho các tinh chất của thảo dược hòa quyện vào nhau. Sử dụng trà khi còn ấm để đạt hiệu quả.

Trà hoa hòe giúp giảm mất ngủ, trằn trọc nửa đêm

Khi nhắc tới những loại trà trị mất ngủ không thể bỏ qua trà hoa hòe. Loại trà này mùi thơm nhẹ, tính hàn, nhấp môi có vị đắng nhẹ có tác dụng lương huyết, chỉ huyết.

Rutin trong hoa hòe có tác dụng làm dày thành mạch, giảm thẩm thấu cho mao mạch, cầm máu và hạ huyết áp. Bởi lẽ đó, loại trà này được sử dụng xử lý chứng mất ngủ ở những người bị cao huyết áp. Ngoài ra, trà hoa hòe còn có tác dụng điều trị rong kinh, khó tiêu, đại tiện ra máu.

Cách pha trà hoa hòe điều trị bệnh mất ngủ:

• Chuẩn bị khoảng 25g – 30g nụ hoa hòe đã được phơi sấy khô
• Thêm 300ml nước ấm, tráng sơ và loại đi nước đầu
• Thêm 200ml nước sôi vào ấm, hãm trà trong khoảng 7 – 10 phút
• Gạn bã trà và sử dụng nước trà khi còn ấm.

Để tạo hương vị thơm ngon, hấp dẫn hơn bạn có thể cho thêm vài lát cam thảo bắc. Trà hoa hòe là thức trà mang lại nhiều giá trị sức khỏe, đặc biệt với người cao tuổi. Chính vì thế, kể cả khi chứng mất ngủ không thuyên giảm, bạn cũng nên duy trì thói quen uống 1 tách trà hoa hòe vào buổi tối để cải thiện sức khỏe, phòng tránh bệnh tật.

Trà lạc tiên điều trị mất ngủ, ngủ không sâu giấc

Cây lạc tiên là vị thuốc Nam có tác dụng đào thải độc tố, thanh nhiệt cơ thể và tác dụng an thần rất tốt. Đây là vị thảo dược quen thuộc được nhân dân Việt sử dụng trong các bài thuốc điều trị mất ngủ, chống suy nhược thần kinh và xử lý một số bệnh lý về da.

Bên cạnh đó, nghiên cứu hiện đại chỉ ra trong lạc tiên chứa alkaloid, saponin và flavonoid có tác dụng dưỡng tâm, an thần. Vì vậy hiện nay, nhiều người sử dụng trà lạc tiên như một phương pháp để có giấc ngủ ngon, sâu giấc hơn.

Cách pha trà lạc tiên được thực hiện như sau:

• Chuẩn bị khoảng 16g lạc tiên khô sau đó cho vào tách
• Thêm 1 ít nước ấm để tráng qua trà, loại bỏ nước đầu tiên
• Thêm 350ml nước sôi vào ấm và hãm khoảng 7 – 10 phút
• Bỏ bã trà, thêm chút đường hoặc mật ong và khuấy đều
• Sử dụng trà khi còn ấm và nên uống trà trước khi ngủ khoảng 1 tiếng.

Trà đông trùng hạ thảo – “thần dược” detox tâm hồn, giúp ăn ngon ngủ yên

Đông trùng hạ thảo được biết tới như một loại dược liệu quý trong hỗ trợ sức khoẻ con người do sở hữu nhiều hoạt chất sinh học quý hiếm. Một trong những công dụng “thần kỳ” đến từ đông trùng hạ thảo phải kể tới chữa suy nhược thần kinh, kém ăn, mất ngủ, rối loạn lo âu. Đặc biệt, món trà đông trùng hạ thảo được các chuyên gia đánh giá cao là thức uống giúp “detox” tâm hồn hiệu quả, kéo giấc ngủ tới nhanh hơn, tạo cảm giác ăn ngon miệng hơn cho người dùng.

Cách pha trà đông trùng hạ thảo đơn giản, dễ dàng thực hiện tại nhà như sau:

• Chuẩn bị khoảng 5 – 10 sợi đông trùng hạ thảo sấy khô
• Thêm 200ml nước ấm, tráng qua ấm và trà, bỏ nước đầu tiên
• Thêm một số dược liệu khác kết hợp nếu có
• Thêm khoảng 300ml nước và chờ trong vòng 5 – 7 phút, khi nước trà có màu vàng đẹp mắt là có thể thưởng thức.
• Có thể sử dụng thêm 1 – 2 thìa mật ong vào trà để đậm đà hơn.

Đối với người bận rộn không có nhiều thời gian pha và thưởng thức trà đông trùng hạ thảo, Đông trùng hạ thảo Vietfarm cung cấp giải pháp tiện lợi với trà đông trùng hạ thảo Bách Tuệ An. Với các thành phần gồm 100% đông trùng hạ thảo sấy khô, lá sen khô, chè shan tuyết, nấm linh cho, đương quy, cỏ ngọt… trà Bách Tuệ An sở hữu mùi thơm đặc trưng, vị ngọt hậu, hỗ trợ cân bằng huyết áp, tốt cho tiêu hoá, hệ tim mạch và kích thích ăn ngon miệng, ngủ sâu sấc.

Giảm chứng mất ngủ, khó ngủ với trà hoa cúc

Trà hoa cúc có tác dụng an thần, giải độc, thanh nhiệt cơ thể rất tốt. Đặc biệt, loại trà này không chứa caffeine như trà xanh hay trà ô long. Trà có vị ngọt nhẹ, mùi thơm thoang thoảng của hoa cúc tạo cảm giác dễ chịu ngay lần đầu nhâm nhi. Một số nghiên cứu khoa học nhận thấy, hương thơm nhẹ nhàng từ trà hoa cúc mang lại cảm giác thoải mái, dễ chịu giải tỏa mọi căng thẳng, lo âu.

Tác dụng an thần, giúp ngủ ngon của trà hoa cúc được xác định là nhờ thành phần apigenin – hoạt chất chống oxy hóa và có tác dụng làm dịu thần kinh trung ương. Từ đó, người dùng trà sẽ nhanh chóng chìm vào giấc ngủ, ngủ ngon và sâu giấc.

Cách pha trà hoa cúc chữa bệnh mất ngủ, khó ngủ rất đơn giản:

• Sử dụng khoảng 10g hoa cúc khô cho 150ml nước
• Đổ 1 chút nước ấm vào để tráng trà, lắc đều và đổ phần nước này đi.
• Thêm nước ở nhiệt độ 85 độ C, hãm trà trong khoảng 6 phút là có thể uống được.

Sử dụng trà khi còn ấm để tận hưởng trọn vẹn hương vị thơm ngon cũng như hấp thụ hết dược tính của trà. Thêm vài sợi cam thảo hoặc một thìa mật ong nguyên chất để tăng hiệu quả. Bạn nên sử dụng trà hoa cúc sau những bữa ăn nhiều dầu mỡ, hoặc sau khi vận động, ra nhiều mồ hôi.

Trà hương thảo – Trà trị mất ngủ với mùi thơm đặc biệt

Hương thảo là loại thảo dược có mùi thơm rất đặc trưng và được sử dụng trong một số bài thuốc Đông y. Trà hương thảo sở hữu hương vị và mùi thơm vô cùng đặc biệt, mang tới nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Người ta tìm thấy trong hương thảo chứa hàm lượng cao axit carnosic và axit rosmarinic – hợp chất chống oxy hóa có tác dụng chống viêm, bảo vệ tế bào trong cơ thể khỏi tác nhân bên ngoài và tác động của gốc tự do. Ngoài ra hương vị dễ chịu giúp người thưởng trà giải tỏa mệt mỏi, căng thẳng, thư giãn não bộ; từ đó cải thiện đáng kể cả chất và lượng của giấc ngủ.

Cách pha trà trị mất ngủ từ hương thảo được tiến hành các bước như sau:

• Dùng khoảng 5 – 10g lá hương thảo khô sau đó cho vào ly
• Đổ thêm 300 – 450ml nước sôi hãm trong khoảng thời gian từ 5 – 10 phút

Loại bỏ xác trà sau đó thêm 1 ít đường hoặc tốt nhất nên sử dụng mật ong nguyên chất. Khuấy đều và thưởng trà khi còn ấm. Sử dụng trà hương thảo vào mỗi tối không chỉ giúp dễ chìm vào giấc ngủ, ngủ không bị chập chờn mà dược tính trong trà còn giúp cải thiện, tăng cường trí nhớ, giảm tình trạng đau đầu, chóng mặt.

Lưu ý: Trà hương thảo có thể phản ứng với một số thành phần của thuốc đông máu, thuốc điều trị trầm cảm, thuốc lợi tiểu. Vì vậy nếu đang sử dụng những loại thuốc này, bạn nên nhờ sự tư vấn của bác sĩ trước khi quyết định sử dụng trà hương thảo điều trị bệnh mất ngủ.

Uống trà bạc hà giải tỏa căng thẳng, ngủ sâu giấc hơn

Tương tự như trà hoa cúc, trong trà bạc hà hầu như cũng không chứa caffeine như một số loại trà thông thường. Ngược lại, loại trà này chứa nhiều hoạt chất chống oxy hóa có tác dụng làm dịu hệ thần kinh trung ương, thư giãn não bộ.

Đồng thời, hoạt chất menthol có trong trà bạc hà được chứng minh mang lại hiệu quả trong việc điều hòa huyết áp, thư giãn các cơ, giảm mệt mỏi, âu lo. Ngoài ra, trà bạc hà còn có tác dụng cải thiện, tăng cường chức năng não bộ, giúp đầu óc luôn tỉnh táo và nghỉ ngơi theo chu kỳ sinh học.

Để giảm chứng mất ngủ, giải tỏa căng thẳng bạn có thể thực hiện pha trà theo bước sau:

• Nguyên liệu chuẩn bị: lá bạc hà (có thể sử dụng dạng tươi hoặc khô)
• Hãm lá bạc hà với khoảng 350ml nước sôi trong khoảng 7 – 10 phút
• Sử dụng trà khi còn ấm, thêm chút đường để tăng hương vị.

Trà nghệ điều trị chứng mất ngủ kinh niên

Trà nghệ là loại trà thảo mộc trị mất ngủ kinh niên ở người trung niên và người cao tuổi. Nghệ được biết tới là thảo dược với những công dụng chống viêm, giảm đau, phục hồi lở loét đại tràng. Ngoài ra, vị thuốc này còn đem lại vô vàn lợi ích cho sức khỏe.

Không tác động trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương như trà lạc tiên, hoa cúc, tim sen. Nghệ sau khi đi vào cơ thể sẽ cung cấp các hoạt chất chống oxy hóa mạnh, từ đó bảo vệ tế bào thần kinh, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Sở hữu hàm lượng chất chống oxy hóa cao, trà nghệ còn có tác dụng tăng sức đề kháng, giảm lượng cholesterol trong máu. Sử dụng trà nghệ đều đặn giúp duy trì sức khỏe cho mắt, ngăn chặn và làm chậm quá trình lão hóa.

Các bước để có một tách trà nghệ trị mất ngủ:

• Cho 2 thìa tinh bột nghệ vào ly
• Đổ thêm 350ml nước sôi vào sau đó khuấy đều
• Thêm 1 ít mật ong hoặc sữa tươi, sử dụng trà khi còn ấm để đạt hiệu quả tốt. Bạn nên uống trà nghệ sau bữa tối 1 – 2 tiếng để cải thiện tình trạng khó ngủ, mất ngủ.

Ngủ ngon hơn, sâu giấc hơn với trà hoa nhài

Hoa nhài với vị đắng, tính bình, tác dụng giải độc, hoạt huyết là vị thuốc quý trong Đông y. Thảo dược này được sử dụng trong các bài thuốc điều trị huyết áp cao, bầm tím. Ngoài ra, hoa nhài với hương thơm dễ chịu còn mang tới nhiều lợi ích cho sức khỏe, trong đó có công dụng trong việc điều trị chứng mất ngủ, khó ngủ.

Trong trà hoa nhài có chứa hàm lượng EGCG (epigallocatechin gallate) cao nhưng không chứa caffeine như trà xanh. EGCG có khả năng bảo vệ hệ thống tim mạch, hạ lipid máu, chống viêm rất tốt. Do đó, người ta sử dụng trà hoa nhài là loại trà trị mất ngủ, khó ngủ rất tốt.

Ngoài ra, axit amin L-theanine có trong hoa nhài có thể giải phóng GABA – một chất dẫn truyền mang tới cảm giác thư thái, thoải mái. Mỗi tối trước khi đi ngủ bạn nên dùng 1 tách trà hoa nhài để giảm tình trạng khó ngủ, ngủ không sâu giấc. Các bước pha trà hoa nhài chữa mất ngủ:

• Sử dụng khoảng 15 – 20g hoa nhài đã được sấy khô vào tách
• Thêm 200 – 350ml nước sôi, hãm trà từ 10 – 12 phút
• Thêm 1 ít đường phèn và sử dụng trà khi còn ấm

Trà từ quả la hán hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ

Trong Đông y, la hán quả là một vị thuốc quý với tác dụng chính là thông tiện, nhuận phế, nhuận tràng. Thảo dược này thường được sử dụng để pha trà, sử dụng trong các bài thuốc trị ho, tiêu đờm, chữa viêm phế quản, cảm sốt…

Trà la hán quả không tác động tới quá trình sản sinh hormone gây buồn ngủ melatonin của tuyến tùng, cũng không có tác dụng làm dịu hệ thần kinh trung ương. Loại trà này hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ, giấc ngủ chập chờn bằng cách kiểm soát tốt các triệu chứng của một số bệnh lý hô hấp.

Trên thực tế, mất ngủ không chỉ xảy ra do căng thẳng, thói quen sinh hoạt không điều độ mà còn là hệ quả của do viêm họng, ho dai dẳng, viêm phế quản… Khi các triệu chứng của những bệnh lý này bùng phát vào ban đêm sẽ ảnh hưởng tới giấc ngủ của người bệnh.

Trước khi đi ngủ, uống một tách trà la hán quả để giảm các triệu chứng hô hấp, mệt mỏi, tránh gián đoạn giấc ngủ. Ngoài ra loại trà này cũng giúp tăng cường thể trạng, tạo hàng rào bảo vệ cơ thể trước các tác nhân bên ngoài. Các bước pha trà la hán quả trị mất ngủ:

• Mỗi lần dùng 1 – 2 quả la hán, thái mỏng
• Cho vào tách, chế thêm khoảng 250ml nước sôi
• Thêm khoảng 3 – 4 thìa mật ong nguyên chất để tăng hương vị và hiệu quả
• Khuấy đều và sử dụng trà khi còn ấm.

Trà cam thảo trị chứng mất ngủ kéo dài

Cam thảo là vị thuốc Đông y có dược tính đa dạng. Thảo dược này không chỉ sử dụng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh mà còn sử dụng để pha trà. Trà cam thảo có vị ngọt nhẹ, mùi thơm dễ chịu có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, ôn trung.

Uống 1 tách trà cam thảo ấm trước khi đi ngủ giúp thư giãn não bộ, giúp ngủ dễ hơn, sâu giấc hơn. Ngoài ra, trà cam thảo còn có tác dụng kiểm soát tốt các triệu chứng làm gián đoạn giấc ngủ như: đau họng, hắt hơi, ho… các bệnh lý liên quan tới đường hô hấp.

Các bước pha trà cam thảo làm giảm chứng mất ngủ:

• Lấy khoảng 10 – 15g rễ cam thảo sau đó thái lát, sấy khô
• Hãm với 300ml nước sôi trong khoảng 12 – 15 phút
• Vớt bỏ bã, thêm 1 ít đường khuấy đều và sử dụng trà

Mỗi ngày bạn nên sử dụng 2 ly trà cam thảo vào sáng sớm và tối trước khi đi ngủ để đạt hiệu quả tốt.

Trà hoa vàng: “Thần trà” trị mất ngủ

Trà hoa vàng được biết tới là Nữ hoàng trà khi sở hữu những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Xưa kia, trà hoa vàng là một trong những thức trà hoa được “sủng ái” nơi cung đình mà chỉ vua chúa mới được sử dụng. Cho tới ngày nay Y học hiện đại đã chỉ ra bên trong trà hoa vàng có hơn 400 thành phần dinh dưỡng, có thể kể đến như: Tea polyphenon Saponin và các nguyên tố như Selenium…

Trà hoa vàng khi uống có vị ngọt thanh, tính bình, quy vào kinh tâm, can, thận. Bên cạnh những công dụng hỗ trợ điều trị một số bệnh nan y, trà hoa vàng còn được xếp vào những loại trà trị mất ngủ cực tốt. Thưởng trà mỗi ngày sẽ giúp tinh thần thoải mái, phấn chấn, xua tan mọi âu lo, mệt mỏi.

Cách pha và sử dụng kim hoa trà để ngủ ngon:

• Nguyên liệu chuẩn bị: 1 ấm thủy tinh, 5 – 10 bông kim hoa trà
• Cho kim hoa trà vào ấm, thêm 250ml nước sôi khoảng 85 độ C. Thêm chút muối trắng để giữ cho cánh hoa được đẹp.
• Thời gian hãm trà trong khoảng 10 phút. Trà hoa vàng có mùi thơm mát, vị ngọt thanh, không chứa độc tố, phù hợp với mọi đối tượng.

Trà có tác dụng cải thiện giấc ngủ nhưng không thể điều trị dứt điểm mất ngủ. Vì vậy, người bệnh nên sử dụng trà kết hợp với phương pháp điều trị tích cực để có được hiệu quả cao nhất. 

Lưu ý khi sử dụng trà trị mất ngủ

Sử dụng trà thảo mộc điều trị mất ngủ tại nhà được nhiều người tin dùng bởi tính an toàn, hầu như ai cũng có thể sử dụng được. Tuy nhiên trong quá trình sử dụng trà, người dùng cần ghi nhớ những lưu ý dưới đây:

• Tác dụng của mỗi loại trà tùy thuộc vào cơ địa, thể trạng của mỗi người. Do đó, trà có thể phù hợp với người này nhưng chưa chắc đã phù hợp với người kia. Sau 1 thời gian dài sử dụng mà không thấy tiến triển bạn nên dừng và chuyển sang biện pháp điều trị khác.
• Trước khi hãm trà các nguyên liệu cần được sơ chế kỹ lưỡng, loại bỏ bụi bẩn cũng như độc tố. Bạn nên lựa chọn đơn vị uy tín để mua thảo dược để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng gây nhiều hệ lụy không tốt cho sức khỏe.
• Nếu bạn đang điều trị chứng mất ngủ, rối loạn giấc ngủ bằng thuốc Tây cần hỏi ý kiến bác sĩ về mức độ an toàn khi uống trà thảo mộc song song. Một số thành phần trong thuốc Tây có thể phản ứng với thành phần trà gây ra ngộ độc, rối loạn tiêu hóa.
• Bên cạnh việc sử dụng trà bạn nên thiết lập chế độ sinh hoạt lành mạnh, ăn uống khoa học. Tránh tình trạng “ngủ ngày cày đêm” hay lạm dụng các chất kích thích.
• Uống trà thảo mộc trị mất ngủ chỉ có tác dụng và phù hợp với tình trạng bệnh nhẹ. Trường hợp mất ngủ kéo dài dai dẳng và liên tục gây suy nhược cơ thể, suy giảm trí nhớ người bệnh cần tới các cơ sở y tế thăm khám và nhận phác đồ điều trị hợp lý.

Trên đây là tổng hợp 11+ loại trà trị mất ngủ được sử dụng phổ biến hiện nay. Hy vọng bài viết sẽ giúp quý độc giả thêm vào cẩm nang chữa bệnh mất ngủ, rối loạn giấc ngủ những kiến thức bổ ích.