Xuất Huyết Đại Tràng

Định nghĩa xuất huyết đại tràng

Xuất huyết đại tràng là tình trạng chảy máu bất thường từ các mạch máu trong đại tràng. Xuất huyết có thể xảy ra ở bất kỳ đoạn nào của đại tràng, từ manh tràng đến trực tràng. Mức độ nghiêm trọng của xuất huyết có thể dao động từ nhẹ, chỉ phát hiện được qua xét nghiệm phân, đến nặng, gây mất máu đáng kể và đe dọa tính mạng.

Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm đại tràng xuất huyết

Viêm đại tràng xuất huyết vốn là bệnh thuộc về đường tiêu hóa nên những dấu hiệu cũng có phần dễ bị nhầm lẫn với nhiều dạng bệnh khác. Vậy nên đa phần người bệnh lầm tưởng và bỏ qua những triệu chứng của bệnh.

Dưới đây sẽ là một số biểu hiện dễ phát hiện mà bất cứ ai cũng nên biết:

Căng tức bụng, chướng và đầy hơi

Sau khi niêm mạc đại tràng đã phải chịu nhiều tổn thương thì chức năng ngày càng bị suy yếu và gặp nhiều vấn đề trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Mỗi khi đại tràng không chịu được áp lực, sẽ khiến các vết viêm loét ăn sâu, lan rộng nhanh hơn. Từ đó sẽ xuất hiện tình trạng đại tràng bị chảy máu, đau bụng dữ dội hơn và gây ra cảm giác chán ăn, đầy bụng.

Đau bụng

Có thể nói dấu hiệu này xuất hiện hầu hết ở các bệnh đại tràng, nhưng xuất huyết đại tràng thì thường đau âm ỉ nhiều ở vùng bụng dưới và 2 bên hố chậu, thi thoảng sẽ là những cơn đau dữ dội.

Với triệu chứng này thì người bệnh cũng sẽ gặp phải nhiều vấn đề về tâm lý, tinh thần và giấc ngủ. Như vậy bệnh nhân cũng sẽ mắc chứng lo âu, stress và bệnh sẽ lại trở nặng hơn, gây ra hiện tượng chảy máu ồ ạt.

Đại tiện thất thường, rối loạn và phân có dính máu

Như đã chia sẻ ở trên thì việc phân có dính máu hoặc đổi màu (đen), đó cũng là một trong dấu hiệu dễ thấy nhất của tình trạng xuất huyết trong đại tràng. Chú ý, người bệnh cần tránh nhầm lẫn với dấu hiệu nôn ra máu, bởi đó là biểu hiện của bệnh lý khác không liên quan đến xuất huyết đại tràng.

Tuy nhiên, với người bệnh chỉ mới ở mức độ nhẹ, thì đi đại tiện khoảng 2 lần/ ngày và phân có kèm theo máu. Khi tình trạng nặng dần thì số lần đi đại tiện cũng sẽ nhiều lên và có kèm cả máu lẫn chất nhầy, đôi khi là bị sốt.

Đối với bệnh nhân đã sang mức độ nặng hơn thì có thể đại tiện khoảng 6 lần/ngày, sốt cao, hậu môn bị tổn thương gây đau rát và mất máu quá nhiều nên cơ thể cũng sẽ bị suy kiệt, mệt mỏi.

Tình trạng kể trên cũng sẽ khiến cho người bệnh suy nhược cơ thể, mệt mỏi kéo dài và khó hấp thụ được dinh dưỡng khi nạp vào cơ thể. Vậy nên bệnh cũng sẽ có những triệu chứng khác ngoài tiêu hóa. Điển hình như một số bệnh như: viêm cột sống dính khớp, hồng ban nút, mống mắt, gan mật, thiếu máu…

• Ợ Hơi Đau Bụng

Nguyên nhân gây xuất huyết đại tràng

Xuất huyết đại tràng là bệnh lý thường gặp nhiều ở giới trẻ đặc biệt là độ tuổi từ 15 - 30 và sự chênh lệch giữa tỷ lệ mắc bệnh giữa nam giới và nữ giới chưa rõ. Bệnh có một vài triệu chứng giống với viêm đại tràng, nhưng bệnh này sẽ gây nên những tình trạng chảy máu, rối loạn chức năng đại tràng, nếu không xử lý hay điều trị kịp thời có thể người bệnh sẽ bị chảy máu ồ ạt và nguy hiểm đến tính mạng.

Vậy nguyên nhân cụ thể gây nên bệnh viêm đại tràng xuất huyết là gì?

Dựa theo nghiên cứu và khảo sát thì nguyên do gây nên tình trạng này được cho là:

• Viêm loét đại tràng: Có thể thấy rằng, đại tràng là đoạn ruột cuối có chức năng chứa và hấp thu dưỡng chất từ cặn thức ăn nên vi khuẩn cũng có nhiều điều kiện sinh sôi, phát triển. Vậy nên nguy cơ mắc các bệnh về viêm, loét đại tràng là rất cao. Nếu người bệnh không phát hiện kịp thời hoặc điều trị không đúng cách, vết loét lan tỏa và sâu hơn thì cũng có thể dẫn đến biến chứng xuất huyết đại tràng.

• Ung thư đại tràng: Đây cũng là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh viêm đại tràng mãn tính, thời gian ủ bệnh có thể lên đến 10 năm nên rất khó phát hiện bệnh. Bệnh này sẽ gây ra những thương tổn nặng nề cho niêm mạc đại tràng, nên bị xuất huyết đại trực tràng là điều vô cùng dễ hiểu.
• Giãn tĩnh mạch đại tràng: Với cơ chế hoạt động của tĩnh mạch đại tràng thì lúc tĩnh mạch bị giãn quá mức sẽ xuất hiện tình trạng rách tĩnh mạch. Khi đó chỉ cần có sự tác động cũng sẽ khiến đại tràng bị xuất huyết. Vậy nên, việc đi đại tiện phân đen hoặc có máu thì đó cũng một trong những biểu hiện của bệnh.

Bệnh xuất huyết đại tràng có nguy hiểm không?

Viêm đại tràng xuất huyết được các chuyên gia đánh giá là một trong những vấn đề y tế nghiêm trọng. Nếu người bệnh không phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì sẽ có nguy cơ phải đối mặt với nhiều biến chứng khôn lường.

• Giãn đại tràng cấp tính: Lúc này các chức năng của đại tràng cũng đã phải chịu nhiều tổn thương, tình trạng viêm nhiễm cũng ngày càng nặng, thậm chí những cơn đau bụng dữ dội cũng đã phần nào tác động đến hoạt động của đại tràng, rồi sẽ khiến cho nhu động ruột bị ảnh hưởng, dần sẽ gây ra biến chứng phình giãn đại tràng.
• Phình đại tràng nhiễm độc: Với một hệ miễn dịch và sức đề kháng bị suy yếu, cùng với sự tấn công liên tục của vi khuẩn gây hại thì đại tràng cũng trở nên dễ bị nhiễm độc hơn. Và đây là biến chứng thường thấy đối với bệnh đại tràng xuất huyết.
• Xuất huyết đại tràng ồ ạt: Một khi hiện tượng này xảy ra thì bệnh nhân cần phải có hướng xử lý và điều trị kịp thời để không ảnh hưởng đến tính mạng.
• Thủng đại tràng: Sau khi bệnh kéo dài, tình trạng giãn hoặc phình ngày càng nặng thì đại tràng cũng sẽ bị tổn thương sâu và lan rộng hơn, nên bị thủng cũng là điều không khó đoán.
• Ung thư đại tràng: Với biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh này thì đa phần tỷ lệ tử vong là khá cao, bởi người bệnh thường không phát hiện ra bệnh. Chính vì vậy mà bệnh nhân bị xuất huyết trực tràng đều phải theo dõi sức khỏe định kỳ 6 tháng/ lần để kịp thời phát hiện những biến chứng của bệnh.

Cách chẩn đoán bệnh xuất huyết đại tràng

Xuất huyết đại tràng là tình trạng chảy máu bất thường tại đại tràng, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Việc chẩn đoán chính xác và kịp thời là rất quan trọng để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Các phương pháp chẩn đoán chính như:

Thăm khám lâm sàng và đánh giá tiền sử bệnh:

Bác sĩ sẽ tiến hành khai thác thông tin về các triệu chứng (đại tiện ra máu, đau bụng, thay đổi thói quen đại tiện, ...), tiền sử bệnh lý (bệnh đường tiêu hóa, sử dụng thuốc, ...) và các yếu tố nguy cơ (tuổi tác, di truyền, ...) của bệnh nhân.

Xét nghiệm cận lâm sàng:

• Xét nghiệm máu: Đánh giá tình trạng thiếu máu, tình trạng nhiễm trùng, rối loạn đông máu,...
• Xét nghiệm phân: Tìm máu ẩn trong phân, các dấu hiệu viêm nhiễm, nhiễm khuẩn,...
• Nội soi đại tràng: Quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng, phát hiện các tổn thương, lấy mẫu sinh thiết nếu cần.
• Chụp X-quang đại tràng có thuốc cản quang: Đánh giá hình thái đại tràng, phát hiện các bất thường về cấu trúc.
• Chụp CT/MRI ổ bụng: Đánh giá tình trạng đại tràng và các cơ quan lân cận, phát hiện các khối u, áp xe,...
• Siêu âm bụng: Đánh giá tình trạng đại tràng và các cơ quan lân cận.

Các xét nghiệm chuyên sâu khác:

• Nội soi viên nang: Một phương pháp mới giúp quan sát toàn bộ đường tiêu hóa.
• Xét nghiệm di truyền: Tìm kiếm các đột biến gen liên quan đến bệnh lý đại tràng.

Các xét nghiệm đánh giá chức năng đại tràng: Đo áp lực hậu môn, đo thời gian vận chuyển qua đại tràng,...

Đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh

• Người cao tuổi (trên 60 tuổi): Tuổi cao làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý đường tiêu hóa và suy giảm khả năng cầm máu.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh đường tiêu hóa: Đặc biệt là ung thư đại trực tràng, viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn.
• Người mắc bệnh viêm ruột: Viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn làm tổn thương niêm mạc đại tràng, khiến các mạch máu dễ bị vỡ.
• Người sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) kéo dài: NSAID có thể gây kích ứng và loét niêm mạc đường tiêu hóa.
• Người lạm dụng rượu bia: Sử dụng rượu bia quá mức gây tổn thương gan và tăng nguy cơ chảy máu.
• Người bị táo bón kinh niên: Táo bón làm tăng áp lực trong lòng đại tràng, khiến các mạch máu dễ bị tổn thương.
• Người bị bệnh mạch máu: Xơ vữa động mạch, tăng huyết áp hoặc các bệnh lý mạch máu khác có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến đại tràng.
• Người đã từng bị xuất huyết đại tràng: Tiền sử xuất huyết đại tràng làm tăng nguy cơ tái phát.
• Người có polyp đại tràng: Một số loại polyp có thể tiến triển thành ung thư và gây chảy máu.

Chăm sóc và dự phòng tái phát tại nhà

Đối với những bệnh liên quan đến đường tiêu hóa thì vấn đề phục hồi thường rất lâu, bởi nó là bộ phận liên tục phải làm việc và rất nhạy cảm. Việc xuất huyết này nên đặc biệt lưu ý, cần phải xây dựng cho mình chế độ chăm sóc thật tốt thì bệnh mới thuyên giảm và dần dần phục hồi.

Thường xuyên theo dõi sức khỏe:

• Có khá nhiều cách để bệnh nhân có thể theo dõi được sức khỏe của mình nhờ vào các công cụ y khóa, như máy đo huyết áp, nhiệt kế,... để giữ ổn định huyết áp, mạch đập và đặc biệt là biết nhiệt độ cơ thể có bình thường không.
• Nếu xuất hiện những triệu chứng như nôn hay đau bụng thì người bệnh cũng cần phải theo dõi, cảm thấy có sự bất thường thì sẽ phải đến bệnh viện khám hoặc thông báo với bác sĩ trực tiếp điều trị để từ đó có hướng xử lý phù hợp nhất.

Bổ sung đầy đủ dưỡng chất, vitamin cho cơ thể:

Muốn phục hồi cơ thể thì người bệnh cũng cần phải nạp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết. Ngoài những thực phẩm đầy dinh dưỡng phù hợp với người bệnh như: thịt lợn nạc, ức gà, cá hồi, cá nục, cá tuyết, rau xanh, trái cây… Người bệnh cũng cần phải tuân thủ theo những nguyên tắc được chuyên gia khuyến cáo: 

• Ăn chín, uống sôi, nên ăn thức ăn lỏng (cháo), mềm và đã được ninh nhừ, không ăn quá no.
• Chia 6-8 bữa nhỏ/ ngày để tránh đầy bụng, khó tiêu. Ưu tiên ăn những món ăn hấp, luộc, nấu canh để hạn chế dầu mỡ và dễ tiêu hóa hơn, tránh được các triệu chứng đau bụng hoặc tiêu chảy.

Như vậy mới có thể tối giản được những áp lực không cần thiết đối với đại tràng, bởi bộ phận vẫn còn nhiều thương tổn, chưa phục hồi được hết chức năng. Nếu ăn uống không cẩn thận sẽ khiến cho bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn.

Bổ sung đủ nước cho cơ thể:

• Nước rất cần thiết với cơ thể con người, nhất là với những người bệnh có biểu hiện nôn mửa, tiêu chảy triền miên vì khi đó chúng ta sẽ mất đi một lượng nước lớn, cần phải được nạp bổ sung kịp thời nếu không sẽ khiến cơ thể bị suy yếu, mệt mỏi và bệnh sẽ trở nặng hơn.
• Ngoài nước khoáng ra thì người bệnh cũng có thể sử dụng nước ép trái cây như: ổi, lựu, táo, cam, quýt… Tuy nhiên không nên chọn loại quả chua để hạn chế lượng axit trong dạ dày tăng lên.

Với những nguyên tắc ở trên, chắc hẳn độc giả cũng đã thấy được những vấn đề mà người bệnh gặp phải trong chuyện ăn uống, sự kiêng khem cũng không quá nhiều. Sau khi cơ thể cảm thấy khỏe mạnh hơn thì người bệnh cũng sẽ linh hoạt hơn trong chế độ ăn uống của mình. 

Tuy nhiên, chế độ ăn uống chỉ là phương pháp cải thiện sức khỏe và hỗ trợ điều trị không thể thay thế được thuốc cũng như không làm khỏi bệnh. Vậy nên khi xuất hiện triệu chứng xuất huyết đại tràng như đau bụng, đại tiện ra máu, chướng bụng…  thì người bệnh cần có hướng xử lý theo như chuyên gia tư vấn ở trên để không gặp phải những biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

• Chảy máu ồ ạt: Nếu bạn thấy lượng máu đi ngoài ra nhiều, có máu cục hoặc máu tươi, kèm theo các triệu chứng như chóng mặt, choáng váng, mệt mỏi, da xanh tái, cần đến cơ sở y tế ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu của tình trạng nguy hiểm, cần được cấp cứu kịp thời.
• Chảy máu kéo dài: Ngay cả khi lượng máu ít, nếu tình trạng chảy máu kéo dài (trên 2 ngày) hoặc tái diễn nhiều lần, bạn cũng nên đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và xác định nguyên nhân.
• Đau bụng dữ dội: Đau bụng dữ dội, đau quặn bụng hoặc đau âm ỉ kéo dài, đặc biệt khi kèm theo chảy máu đại tràng, có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn, hoặc tắc nghẽn ruột.
• Các triệu chứng khác: Các triệu chứng khác như sốt cao, nôn mửa, tiêu chảy, sụt cân không rõ nguyên nhân, thiếu máu,... cũng có thể đi kèm với xuất huyết đại tràng và cần được thăm khám bởi bác sĩ.

Phương pháp điều trị hiệu quả

Xuất huyết đại tràng là tình trạng chảy máu trong ruột già, có thể nguy hiểm đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả. Các phương pháp điều trị Tây y thường được sử dụng bao gồm:

Ổn định tình trạng bệnh nhân

• Bù nước và điện giải qua đường tĩnh mạch: Bệnh nhân thường mất máu và nước, cần được truyền dịch kịp thời để duy trì thể tích tuần hoàn và ngăn ngừa sốc.
• Truyền máu: Nếu mất máu quá nhiều, bệnh nhân có thể cần được truyền máu để phục hồi lượng máu mất đi.
• Theo dõi sát các chỉ số sinh tồn: Cần theo dõi liên tục mạch, huyết áp, nhịp thở, và lượng nước tiểu để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các biến chứng.

Cầm máu

• Nội soi đại tràng cầm máu: Đây là phương pháp được ưu tiên lựa chọn. Bác sĩ sẽ sử dụng nội soi để xác định vị trí chảy máu và tiến hành các biện pháp cầm máu như thắt mạch máu bằng clip, đốt điện, hoặc tiêm thuốc gây co mạch.
• Thuốc cầm máu: Trong một số trường hợp, có thể sử dụng các loại thuốc như vasopressin hoặc octreotide để giúp co mạch và giảm chảy máu.
• Phẫu thuật: Nếu các biện pháp trên không hiệu quả hoặc xuất huyết nặng, không kiểm soát được, phẫu thuật có thể là cần thiết. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm cắt bỏ đoạn ruột bị chảy máu, nối lại ruột, hoặc tạo hậu môn nhân tạo tạm thời.

Điều trị nguyên nhân gây chảy máu

Sau khi cầm máu, cần tìm và điều trị nguyên nhân gây bệnh để ngăn ngừa tái phát:

• Kháng sinh: Nếu xuất huyết đại tràng do nhiễm trùng, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
• Thuốc chống đông: Nếu xuất huyết do huyết khối tĩnh mạch, thuốc chống đông như heparin hoặc warfarin có thể được sử dụng để ngăn ngừa hình thành cục máu đông.
• Thuốc điều trị các bệnh lý mạch máu: Trong trường hợp xuất huyết do các bệnh lý mạch máu như giãn tĩnh mạch, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc như octreotide hoặc vasopressin để co mạch và giảm chảy máu.
• Thuốc điều trị các bệnh lý khác: Tùy thuộc vào nguyên nhân gây xuất huyết đại tràng, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc khác như thuốc ức chế bơm proton (PPI) để điều trị viêm loét dạ dày tá tràng, hoặc thuốc điều trị ung thư nếu xuất huyết do ung thư đại tràng.

Phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định khi các phương pháp nội soi không hiệu quả hoặc trong trường hợp chảy máu quá nhiều, không kiểm soát được.

Các phương pháp phẫu thuật hiệu quả như:

• Cắt bỏ đoạn đại tràng bị chảy máu.
• Khâu nối đại tràng.
• Phẫu thuật tạo hậu môn nhân tạo tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Dược liệu hỗ trợ cải thiện bệnh lý

Trong y học cổ truyền, việc sử dụng dược liệu để điều trị xuất huyết đại tràng được xem là một phương pháp quan trọng và có nhiều ưu điểm. Các dược liệu thường có nguồn gốc tự nhiên, ít tác dụng phụ và có thể tác động toàn diện lên cơ thể, giúp cân bằng âm dương, điều hòa khí huyết, tăng cường chức năng tạng phủ, từ đó cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa tái phát xuất huyết đại tràng.

Dược liệu hỗ trợ điều trị xuất huyết đại tràng nhờ các tác dụng:

• Cầm máu: Làm giảm xuất huyết, tăng cường sức bền thành mạch.
• Kháng viêm: Giảm viêm nhiễm niêm mạc đại tràng, giảm đau.
• Bổ tỳ vị: Cải thiện chức năng tiêu hóa, giảm đầy bụng, khó tiêu.
• Thanh nhiệt giải độc: Làm mát đồng thời giải độc cơ thể.

Một số dược liệu thường dùng: Hoàng liên, Bạch truật, Địa du, Trắc bá diệp, Đương quy.

Với những nguyên tắc ở trên, chắc hẳn độc giả cũng đã thấy được những vấn đề mà người bệnh gặp phải trong chuyện ăn uống, sự kiêng khem cũng không quá nhiều. Sau khi cơ thể cảm thấy khỏe mạnh hơn thì người bệnh cũng sẽ linh hoạt hơn trong chế độ ăn uống của mình.

Tuy nhiên, chế độ ăn uống chỉ là phương pháp cải thiện sức khỏe và hỗ trợ điều trị không thể thay thế được thuốc cũng như không làm khỏi bệnh. Vậy nên khi xuất hiện triệu chứng xuất huyết đại tràng như đau bụng, đại tiện ra máu, chướng bụng…  người bệnh cần có hướng xử lý theo như chuyên gia tư vấn ở trên để không gặp phải những biến chứng nguy hiểm.

• Bạch Truật
• Hoàng Liên