Viêm Xoang

Viêm xoang là gì? Các dạng thường gặp

Hệ thống xoang là nơi đảm nhiệm vai trò lưu thông không khí và dẫn lưu dịch của cơ thể. Nhưng khi bị viêm nhiễm, lớp niêm mạc sẽ bị sưng viêm và chức năng dẫn lưu dịch bị ảnh hưởng. Viêm xoang là tình trạng nhiễm trùng tại các lớp lót của hệ thống xoang, khiến chất dịch bị ứ đọng lại và không thể thoát ra ngoài. Bệnh bao gồm các giai đoạn:

• Thể cấp tính: Triệu chứng thường diễn tiến trong khoảng 7 – 10 ngày rồi biến mất
• Thể mãn tính: Bệnh tái phát nhiều lần trong năm, không đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị.

Hệ thống xoang bao gồm hai nhóm chính. Nhóm xoang trước bao gồm xoang sàng trước, xoang hàm, xoang trán và chất dịch đều đổ về phía mũi. Nhóm xoang sau bao gồm xoang sàng sau và xoang bướm, chất dịch dẫn lưu về ngách trên của mũi, thường đổ thẳng xuống họng. Nếu bị viêm nhiều xoang thì được gọi là viêm đa xoang. Trong đó:

• Viêm xoang sàng: Là tình trạng viêm nhiễm vùng niêm mạng ở các vị trí trước, sau sàng hoặc cả hai bên xoang sàng.
• Viêm xoang hàm: Lớp niêm mạc bị tổn thương bao phủ vùng xoang hàm.
• Viêm xoang trán: Thường gây đau đớn vùng mắt, đỉnh đầu và hai thái dương.
• Viêm xoang bướm: Là tình trạng viêm nhiễm tại xoang bướm gây ra triệu chứng đau nhức đỉnh đầu, vai gáy, suy giảm thị lực nghiêm trọng.
• Viêm đa xoang: Người bệnh có thể bị viêm nhiễm vùng niêm mạc của nhiều xoang cùng lúc.

Triệu chứng viêm xoang

Tình trạng nhiễm trùng khiến cho lớp niêm mạc xoang bị phù nề. Vì vậy, người bệnh thường gặp các triệu chứng điển hình như:

• Sốt: Sốt là triệu chứng phản ánh cơ thể đang có sự xâm nhập của vi khuẩn và gây nhiễm trùng. Cơ thể tăng nhiệt độ nhằm tiêu diệt các tác nhân gây hại. Người bị viêm xoang có thể bị sốt nhẹ đến sốt cao. Nếu bị thể mãn tính thì chỉ sốt trong những đợt cấp.
• Sưng nề và đau nhức ở vùng mặt: Các xương xoang bị chèn ép dẫn đến tình trạng đau nhức, sưng nề khắp mặt, đau nhức giữa hai lông mày, nhức hốc mắt, đau nhức gáy, sâu trong đầu,...
• Tắc nghẹt mũi: Niêm mạc mũi bị sưng phồng, chức năng dẫn lưu dịch của mũi bị cản trở khiến cho chất dịch nhầy không thoát ra ngoài được. Người bị bệnh càng nặng thì triệu chứng tắc nghẽn mũi càng kéo dài.
• Dịch mũi đổi màu, có mủ trong hốc mũi: Khi dịch mũi đổi sang màu vàng hoặc màu xanh, chất dịch ngày càng đặc và giống như mủ thì tình trạng bệnh càng nghiêm trọng.
• Ngửi kém hoặc mất ngửi: Người bệnh có thể ngửi kém hoặc mất ngửi tạm thời do mũi bị tắc nghẽn. Tình trạng này sẽ hết sau khi chất dịch được dẫn lưu.

Ngoài ra, người bệnh có thể gặp các triệu chứng phụ khác như:

• Đau đầu: Xuất hiện khi gặp lạnh hoặc ở viêm xoang trán.
• Thở hôi: Thường gặp ở người bị viêm nặng, dịch đã chuyển thành mủ đặc.
• Đau răng: Do xoang hàm và răng có mối liên hệ mật thiết với nhau.
• Ho: Xoang sàng dẫn lưu dịch thẳng xuống họng, có thể khiến người bệnh bị viêm họng.
• Đau nhức tai: Viêm xoang có thể gây biến chứng đến tai khi người bệnh xì mũi không đúng cách, làm chất dịch từ mũi thông sang tai.

Nguyên nhân gây bệnh

Khoảng 90% các trường hợp bị viêm xoang là do virus. Chỉ có 10% các trường hợp là do vi khuẩn. Đôi khi, bệnh có thể xuất hiện tình trạng nhiễm trùng thứ phát. Sau khi virus xâm nhập thì các vi khuẩn cư trú tại tai mũi họng mới thuận lợi phát triển. Các chủng virus, vi khuẩn thường gặp phải kể đến:

• Virus: Rhinoviruses, adenovirus, virus parainfluenza ở người, virus hợp bào đường hô hấp, Enterovirus
• Vi khuẩn: Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, trực khuẩn mủ xanh (P.aeruginosa), E.coli, cầu khuẩn (tụ cầu và liên cầu), Klebsiella, Moraxella catarrhalis…

Ngoài ra còn có các yếu tố thuận lợi cho virus, vi khuẩn gây bệnh phát triển như:

• Mắc các bệnh liên quan đến hô hấp: Một số bệnh lý về hô hấp nếu không được điều trị dứt điểm có thể tạo môi trường thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh xâm nhập, cản trở sự hoạt động của xoang.
• Hệ miễn dịch kém: Trẻ sơ sinh có cấu tạo cơ thể chưa hoàn thiện, hệ miễn dịch lại yếu kém trở thành môi trường lý tưởng của các loại nấm, vi khuẩn.
• Môi trường sống: Với người bệnh thường xuyên phải làm việc, tiếp xúc với môi trường ô nhiễm như: Công nhân môi trường, may, dệt,… tiềm ẩn nguy cơ mắc bệnh cao.
• Yếu tố thời tiết: Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, thời tiết nắng mưa thất thường, khiến cơ thể không thích ứng kịp gây dị ứng vùng mũi liên tục.
• Vệ sinh kém: Không vệ sinh sạch sẽ các vùng tai, họng, mũi, mặt,… để các loại vi khuẩn có cơ hội xâm nhập, lây lan.

Viêm xoang có lây không?

Về vấn đề bệnh viêm xoang có lây không, bác sĩ Lê Phương, Giám đốc chuyên môn Trung tâm Thừa kế và Ứng dụng Đông y Việt Nam cho biết:

“Viêm xoang do dị ứng không lây lan từ người sang người. Tuy nhiên, trường hợp bệnh do virus, vi khuẩn gây ra thì có khả năng truyền nhiễm qua đường hô hấp, khi người bình thường tiếp xúc trực tiếp với chất dịch. Dù vậy, bệnh có hình thành hay không còn phụ thuộc vào hệ miễn dịch của người bị lây nhiễm. Chỉ những người có sức đề kháng yếu mới có nguy cơ mắc bệnh”.

Viêm xoang có nguy hiểm không?

Hệ thống xoang nằm ở nhiều vị trí và có mối liên hệ mật thiết với tai - mũi - họng, sọ não, mắt và xương hàm. Cho nên viêm xoang có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:

• Biến chứng đường hô hấp: Viêm họng mãn tính, viêm tai giữa, viêm thanh quản, viêm phế quản mãn tính.
• Biến chứng ở mắt: Viêm ổ mắt và phần phụ (viêm túi lệ, viêm mí mắt). viêm thị thần kinh hậu nhãn cầu có thể gây mù lòa.
• Biến chứng lên não: Viêm màng não, viêm tắc tĩnh mạch hang, áp xe ngoài màng cứng, áp xe não…
• Biến chứng tại xương: Viêm cốt tủy xương và áp xe dưới cốt mạc xương trán.

Đối tượng thường mắc bệnh

Trong đó, đối tượng dễ bị lây nhiễm nhất bao gồm:

• Trẻ nhỏ: Phần lớn trẻ em trong độ tuổi từ 3 – 10 rất dễ mắc bệnh viêm xoang nếu không chăm sóc, phòng tránh cẩn thận. Nguyên nhân chủ yếu là do cấu tạo mũi của trẻ chưa được hoàn thiện, sức đề kháng kém, dễ bị các virus tấn công.
• Người có cơ địa nhạy cảm: Khi thời tiết thay đổi đột ngột, giao mùa,… những người có cơ địa nhạy cảm thường không thích nghi kịp, dễ bị các tác nhân gây bệnh tấn công.
• Tiếp xúc nhiều với môi trường ô nhiễm, độc hại: Những trường hợp tiếp xúc với các chất bụi, ô nhiễm,… thường xuyên, kéo dài có nguy cơ cao bị viêm.

Biện pháp phòng tránh bệnh viêm xoang hiệu quả

Bệnh viêm xoang tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại làm đảo lộn cuộc sống, khiến người bệnh mệt mỏi vô cùng. Vậy nên, để bảo vệ chính mình bạn hãy chủ động thực hiện những biện pháp sau để có thể đẩy lùi bệnh. Cụ thể như:

• Uống đầy đủ nước mỗi ngày, bảo vệ bản thân bằng cách đeo khẩu trang khi tiếp xúc với môi trường bụi bặm.
• Vệ sinh môi trường sống, tránh xa những khu vực bị ô nhiễm, các nhà máy, xí nghiệp,…
• Vệ sinh vùng mũi và họng thường xuyên, đặc biệt sau khi tắm, bơi lội, đi đường.
• Không để vùng mũi tiếp xúc gần với máy lạnh, quạt với công suất lớn, nhiệt độ quá thấp.
• Giữ ấm vùng mũi khi thời tiết thay đổi để bảo vệ sự xâm nhập của các vi khuẩn.
• Sử dụng máy hút bụi, lọc không khí trong phòng, giúp diệt khuẩn, đẩy lùi bệnh viêm xoang hiệu quả.
• Không nên sử dụng chung đồ cá nhân với những người đã từng hoặc đang bị bệnh viêm xoang.
• Gìn giữ lối sống lành mạnh, ngủ nghỉ đúng giờ, hạn chế tình trạng mệt mỏi, stress kéo dài.
• Người bệnh cần điều trị nhanh, dứt điểm các bệnh lý liên quan đến hô hấp, mũi, họng,…
• Tiêm phòng các loại vacxin phòng chống bệnh cúm, tai, mũi họng hàng năm.

Các phương pháp điều trị viêm xoang

Hiện nay, viêm xoang có thể điều trị bằng mẹo dân gian, tây y hoặc đông y. Mỗi biện pháp đều có ưu, nhược điểm riêng biệt, phù hợp với từng giai đoạn và dạng bệnh.

Chữa viêm xoang tại nhà

Rất nhiều người bệnh chia sẻ kinh nghiệm điều trị viêm xoang thành công bằng các mẹo dân gian. Trên thực tế, các loại cây được dùng trong bài thuốc dân gian chữa xoang đều là thuốc nam.

Người bệnh có thể tham khảo các bài thuốc thực hiện đơn giản mà cho hiệu quả tốt dưới đây:

• Gừng và hành khô: Gừng và hành khô sơ chế sạch sẽ, cùng đem xay nhuyễn với một ít nước để chắt lấy nước cốt. Sau đó người bệnh lấy tăm bông thấm dung dịch bôi vào mũi để dịch mũi lưu thông, giảm tắc nghẽn.
• Trầu không: Lấy một nắm lá trầu không rửa sạch, giã nát và pha cùng với ít nước để tạo thành dung dịch nhỏ mũi. Mỗi ngày nhỏ khoảng 2-3 lần để sát khuẩn và tăng cường lưu thông mũi.

Lưu ý: Khi dùng dung dịch nhỏ mũi, người bệnh có thể thấy xót mũi, nhức mũi do dây thần kinh số 5 bị kích thích. Tình trạng này sẽ giảm nhanh chóng sau vài phút. Nếu mũi bị kích ứng nghiêm trọng hơn, đau không chịu được, người bệnh cần rửa mũi ngay lập tức.

Các bài thuốc dân gian chỉ có tác dụng tại chỗ, không giải quyết được gốc bệnh nên rất dễ tái phát. Do đó, người bệnh không nên lạm dụng thuốc dân gian trong điều trị viêm xoang dài ngày.

Phác đồ điều trị của Tây y

Tây y là một trong những giải pháp điều trị viêm xoang được nhiều người bệnh lựa chọn. Do các loại thuốc Tây có tác động trên triệu chứng nhanh, người bệnh cảm giác thoải mái, hết đau đớn, khó chịu chỉ sau vài ngày điều trị.

Nếu viêm xoang do vi khuẩn thì người bệnh được dùng thuốc kháng sinh để diệt khuẩn. Đồng thời bác sĩ sẽ kết hợp các thuốc xịt mũi, thuốc kháng viêm, thủ thuật Proetz rửa mũi để trị các triệu chứng.

Các loại thuốc thường dùng cho người bị viêm xoang bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: Nhóm kháng sinh Penicillin/Amoxicillin, Amoxicillin/Clavulanate, Macrolides được sử dụng phổ biến nhất. Trimethoprim/Sulfamethoxazole, Quinolones thường được kê khi đánh giá lại phác đồ điều trị.
• Thuốc xịt mũi: Xịt mũi chứa Corticoid, xịt oxymetazoline hydrochloride…có tác dụng giảm nhanh các triệu chứng cục bộ.

Các loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng trong khoảng khoảng 7 ngày, trường hợp nặng cần điều trị trong khoảng 10-14 ngày. Riêng với thuốc xịt mũi, người bệnh chỉ được sử dụng trong vòng 3 ngày rồi dừng lại. Việc sử dụng quá liều sẽ dẫn đến các tác dụng phụ nguy hiểm như suy yếu hệ miễn dịch, tăng khả năng nhiễm trùng, suy thận…

Nếu 4-6 tuần điều trị bằng thuốc không hiệu quả hoặc viêm xoang do dị tật ở mũi, bác sĩ sẽ đánh giá lại phác đồ điều trị và đề nghị thực hiện phẫu thuật. Người bệnh có thể phẫu thuật chức năng mũi xoang hoặc phẫu thuật xoang mở để chức năng dẫn lưu phục hồi trở lại. Tuy nhiên, người bệnh cần cân nhắc kỹ về phương pháp này bởi khả năng gặp biến chứng phẫu thuật và tái phát bệnh vẫn có.

Người bị viêm xoang nên ăn gì? Kiêng gì?

Các chất dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình điều trị bệnh viêm xoang. Do đó, việc dung nạp, bổ sung những thực phẩm bổ dưỡng cho cơ thể không chỉ giúp tăng cường sức khỏe mà còn có tác dụng đẩy lùi bệnh.

Người bệnh nên ăn những thực phẩm

• Thực phẩm giàu vitamin và các loại rau củ quả giúp tăng cường sức đề kháng, hệ miễn dịch.
• Ăn thực phẩm chứa hàm lượng kẽm cao như cá biển, cà rốt, hến, ốc, thịt nạc,… để tăng sinh tế bào miễn dịch, chống nhiễm trùng.
• Ăn một số loại gia vị có tính thảo dược cao như: gừng, tỏi, hành,…nhằm bổ trợ quá trình điều trị bệnh viêm xoang.
• Sử dụng các thực phẩm chức năng giàu Omega-3, các loại dầu cá, dầu dừa,… để cải thiện các triệu chứng đau, khó chịu.

Những thực phẩm không nên ăn

• Thực phẩm có tính chất cay, nóng, lạnh gây tích tụ nhiệt độc trong cơ thể khiến người bệnh khó phục hồi sức khỏe.
• Các chất kích thích, chứa nhiều thành phần gây hại như rượu bia, chè, cà phê, thuốc lá,… tác động trực tiếp đến hệ hô hấp khiến bệnh ngày càng nặng.
• Tuyệt đối không ăn các thực phẩm dễ bị kích ứng như thịt gà, hải sản, tôm, cua,… Bởi chúng có thể gây kích ứng, ngứa ngáy vùng mũi.
• Không nên sử dụng các thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, đồ chiên, rán,… bởi chúng tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Hạn chế tối đa đồ ăn chứa nhiều đường, chất tạo màu, chất hóa học,… để bảo vệ hệ hô hấp.

Viêm xoang có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nên bạn đọc cần chủ động nâng cao nhận thức về bệnh. Hãy ghi nhớ các triệu chứng cảnh báo bệnh viêm xoang để kịp thời phát hiện và điều trị nhanh chóng. Điều này sẽ góp phần tăng hiệu quả của các phương pháp chữa trị. Bệnh được chữa dứt điểm từ sớm và giảm nguy cơ gặp biến chứng hay diễn tiến sang giai đoạn mãn tính.