Viêm Xoang Hàm Cấp

Viêm xoang hàm cấp là gì?

Viêm xoang hàm cấp là thời kỳ đầu của bệnh viêm xoang hàm. Vì vậy, người bệnh cần hiểu rõ thế nào là viêm xoang hàm. Xoang hàm là một trong những khoang chính trên khuôn mặt, bao gồm nhiều hốc xoang nằm xung quanh vùng mắt và hai bên má. Bề mặt của xoang hàm được bao phủ bởi một lớp niêm mạc. Viêm xoang hàm là tình trạng bệnh lý xảy ra khi lớp niêm mạc này bị nhiễm trùng.

Dấu hiệu nhận biết bệnh

Viêm xoang hàm cấp gây ra các triệu chứng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống và đời sống sinh hoạt của người bệnh. Những dấu hiệu điển hình giúp người bệnh có thể nhận biết được các tác nhân gây bệnh là:

• Đầu đau buốt.
• Sốt cao.
• Hơi thở có mùi hôi.
• Hàm trên và hốc mắt đau nhức, có thể lan ra vùng thái dương. Khi cúi người hoặc hoạt động mạnh, người bệnh sẽ càng cảm thấy cơn đau tăng lên dữ dội.
• Dịch mũi từ loãng trở nên đặc hơn, chuyển thành màu vàng có mùi hôi và kèm mủ.

Triệu chứng của chứng viêm xoang hàm cấp thường kéo dài trong khoảng 6 tuần trước khi bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính.

• Đau Đầu Nhức Mắt
• Viêm Xoang Nhức Đầu

Nguyên nhân gây bệnh điển hình

• Nhiễm trùng: Vi khuẩn (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis...) và virus (cảm lạnh, cúm) là tác nhân thường gặp. Chúng xâm nhập vào xoang hàm qua đường mũi, thường sau khi bị nhiễm trùng đường hô hấp trên.
• Tắc nghẽn đường dẫn lưu xoang: Polyp mũi, vẹo vách ngăn mũi, viêm mũi dị ứng đều có thể gây tắc nghẽn lỗ thông xoang, khiến dịch nhầy ứ đọng, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
• Các yếu tố nguy cơ khác: Hệ miễn dịch suy yếu, nhiễm trùng răng miệng, chấn thương vùng mặt, ô nhiễm môi trường và tiền sử viêm xoang đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Viêm xoang hàm cấp có nguy hiểm không?

Khi mắc bệnh viêm xoang hàm cấp, người bệnh tuyệt đối không được chủ quan. Viêm xoang hàm cấp nếu không được điều trị sớm thì bệnh có thể chuyển sang giai đoạn mãn tính.

Ở giai đoạn này, các triệu chứng sẽ khiến sức khỏe của người bệnh bị suy yếu nghiêm trọng và gây ra một số biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm xoang hàm có thể lan rộng ra thành viêm đa xoang. Người bệnh có thể mắc nhiều bệnh viêm xoang cùng lúc như viêm xoang trán, viêm xoang sàng sau...
• Người bệnh có thể bị viêm họng, viêm thanh quản, viêm amidan do dịch mủ từ xoang lây lan và gây viêm nhiễm đến hệ hô hấp dưới.
• Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh là viêm thần kinh thị giác, viêm màng não, viêm tĩnh mạch xoang, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh.

Nghiêm trọng hơn, phụ nữ mang thai và trẻ em mắc chứng viêm xoang hàm cấp nếu không được điều trị kịp thời có thể gặp phải các biến chứng sau:

• Đối với phụ nữ mang thai: Đây là thời kỳ người phụ nữ không có sức đề kháng tốt, dễ tạo điều kiện cho vi khuẩn gây ra hiện tượng viêm xoang xâm nhập và lan rộng, ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ và đe dọa sự phát triển của thai nhi.
• Đối với trẻ em: Trẻ em cũng là đối tượng có sức đề kháng yếu ớt nên không thể chống cự lại ảnh hưởng của viêm xoang. Trẻ em có thể gặp các biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng huyết, viêm màng não, sốt cao co giật...

Chính vì vậy, khi phát hiện các dấu hiệu đáng ngờ của bệnh viêm xoang hàm cấp, người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Làm sao để chẩn đoán chính xác bệnh viêm xoang hàm cấp?

Hỏi bệnh sử: Tìm hiểu các triệu chứng (nghẹt mũi, chảy mũi, đau nhức vùng mặt, giảm khứu giác, sốt...), thời gian khởi phát, mức độ nặng nhẹ và các yếu tố nguy cơ (tiền sử dị ứng, viêm mũi dị ứng...).

Khám lâm sàng:

• Quan sát bên ngoài: Kiểm tra vùng mũi, mặt để phát hiện dấu hiệu sưng nề, đau.
• Soi mũi trước: Quan sát tình trạng niêm mạc mũi, khe giữa, hốc mũi giữa, có thể thấy dịch mủ chảy từ lỗ xoang hàm.
• Nội soi mũi: Quan sát trực tiếp các xoang và đánh giá tình trạng viêm, phù nề, tắc nghẽn.

Cận lâm sàng:

• Chụp X-quang xoang: Phát hiện các dấu hiệu mờ đục xoang hàm, mức nước.
• Chụp CT scan xoang: Đánh giá chính xác tình trạng viêm nhiễm, các biến chứng và bất thường giải phẫu.
• Xét nghiệm máu: Đánh giá tình trạng viêm nhiễm (tăng bạch cầu, CRP) hoặc tìm nguyên nhân dị ứng.
• Nuôi cấy vi khuẩn: Xác định loại vi khuẩn gây bệnh và lựa chọn kháng sinh phù hợp.

Chẩn đoán phân biệt: Phân biệt với viêm mũi dị ứng, viêm mũi vận mạch, polyp mũi, u trong xoang.

Đối tượng nào dễ mắc bệnh?

• Người có tiền sử viêm mũi dị ứng hoặc viêm xoang: Tổn thương niêm mạc và nguy cơ tái phát cao.
• Người có cấu trúc mũi xoang bất thường: Vẹo vách ngăn, polyp, dị dạng bẩm sinh cản trở lưu thông dịch nhầy.
• Người có hệ miễn dịch suy giảm: Bệnh mãn tính, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
• Trẻ em: Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, vệ sinh mũi xoang chưa tốt.
• Người thường xuyên tiếp xúc môi trường ô nhiễm: Bụi, hóa chất, khói thuốc kích ứng niêm mạc.
• Người có thói quen xấu: Hút thuốc, lạm dụng thuốc xịt mũi.

Lưu ý khi điều trị viêm xoang hàm cấp

Viêm xoang hàm cấp là bệnh lý ảnh hưởng rất lớn đến giao tiếp và sức khỏe của người bệnh. Chính vì vậy, để điều trị và ngăn ngừa tình trạng viêm xoang hàm, người bệnh cần lưu ý một số điều sau đây:

• Không nên ăn đồ ngọt vì thức ăn có vị ngọt quá nhiều sẽ khiến dịch nhầy ở mũi đặc lại, khiến tình trạng bệnh nặng hơn.
• Hạn chế sử dụng đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, chất kích thích và đồ uống có cồn khi bị viêm xoang cấp.
• Tránh ăn và uống đồ lạnh bởi điều này có thể kích thích niêm mạc miệng và vùng hô hấp.
• Nên đeo khẩu trang khi ra ngoài để bảo vệ mũi, đồng thời tránh xa các loại phấn hoa, lông động vật.
• Hạn chế sử dụng sữa và các chế phẩm làm từ sữa vì sữa có khả năng tăng tiết dịch nhầy từ mũi, làm giảm sự lưu thông của dịch mũi ra ngoài.
• Uống đủ lượng nước cần thiết mỗi ngày để làm loãng dịch nhầy gây tắc nghẽn trong đường mũi.
• Người bị viêm xoang hàm cấp cần hạn chế làm việc và sinh hoạt trong môi trường khô lạnh và sử dụng máy điều hòa.
• Chú ý giữ ấm cho cơ thể, che chắn vùng mũi và vùng họng khi ra ngoài trời, đặc biệt là vào mùa lạnh.

Khi nào người bệnh cần gặp bác sĩ?

• Triệu chứng nghẹt mũi, chảy mũi, đau nhức mặt, giảm khứu giác... kéo dài quá 10 ngày không thuyên giảm hoặc nặng lên.
• Sốt cao trên 38.5 độ C.
• Đau nhức vùng mặt dữ dội, không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường.
• Giảm thị lực (nhìn mờ, nhìn đôi, đau mắt).
• Các triệu chứng bất thường khác: Đau đầu dữ dội, cứng cổ, buồn nôn, nôn, co giật.

Cách điều trị bệnh hiệu quả cao

Tùy theo tình trạng bệnh và mức độ viêm xoang hàm cấp mà bệnh nhân sẽ được bác sĩ chỉ định các phương pháp điều trị như Tây y, chữa viêm xoang hàm cấp theo Đông y và áp dụng các mẹo dân gian tại nhà.

Phương pháp Tây y

Điều trị nội khoa

• Kháng sinh: Sử dụng khi có bằng chứng nhiễm khuẩn (ví dụ: sốt, đau nhức dữ dội, chảy mủ đặc). Các loại kháng sinh thường dùng là amoxicillin, amoxicillin/clavulanate, cephalosporin... Liệu trình kháng sinh thường kéo dài 7-14 ngày, tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh.
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol, ibuprofen hoặc các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) khác giúp giảm đau, hạ sốt và giảm viêm.
• Thuốc co mạch: Giúp giảm nghẹt mũi, thông thoáng xoang, thường dùng dưới dạng xịt hoặc nhỏ mũi (oxymetazolin, xylometazoline...). Lưu ý không sử dụng quá 5-7 ngày để tránh tình trạng lệ thuộc thuốc.
• Thuốc chống dị ứng: Sử dụng khi có nghi ngờ viêm xoang do dị ứng (cetirizine, loratadine...).
• Corticosteroid tại chỗ: Dạng xịt mũi giúp giảm viêm, phù nề niêm mạc xoang.

Điều trị hỗ trợ

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Giúp làm sạch xoang, loại bỏ dịch nhầy và vi khuẩn.
• Xông hơi: Giúp làm loãng dịch nhầy, thông thoáng đường thở.
• Uống nhiều nước: Giúp làm loãng dịch nhầy,dễ dàng tống xuất ra ngoài.
• Chườm ấm: Giúp giảm sưng và cải thiện cơn đau nhanh chóng.

Điều trị ngoại khoa

Trường hợp viêm xoang mạn tính, tái phát nhiều lần, không đáp ứng với thuốc:

• Phẫu thuật nội soi chức năng mũi xoang (FESS): Mở rộng lỗ thông xoang, loại bỏ các tổn thương, tạo điều kiện cho xoang thông thoáng và tự làm sạch.
• Phẫu thuật Caldwell-Luc: Áp dụng khi viêm xoang hàm nặng, có biến chứng.

Ưu điểm:

• Giảm triệu chứng nhanh chóng, đặc biệt trong giai đoạn cấp tính.
• Nhiều lựa chọn điều trị như thuốc, xịt mũi, rửa mũi, phẫu thuật.
• Chẩn đoán chính xác nhờ sử dụng hình ảnh hiện đại.

Nhược điểm:

• Một số loại thuốc có thể gây buồn nôn, chóng mặt, khô miệng...
• Khả năng tái phát cao nếu không được điều trị triệt để.
• Có thể gây kháng thuốc nếu lạm dụng kháng sinh.
• Một số phương pháp như phẫu thuật có thể tốn kém.

Chữa viêm xoang hàm cấp theo Đông y

Theo Đông y, nguyên nhân gây ra chứng bệnh viêm xoang là do phong nhiệt phối hợp với phế khí, nhiệt độc và vệ khí hư kết hợp với phong hàn.

Vì vậy, bài thuốc chữa viêm xoang hàm cấp tính tập trung cân bằng âm dương, thanh nhiệt, tiêu viêm, giải độc và cải thiện sức khỏe toàn diện cho cơ thể.

Các bài thuốc thường dùng:

Bài thuốc số 1:

• Thành phần: Tân di 2g, Hoàng cầm 4g, Sơn chi 4g, Thạch cao 4g, Tri mẫu 4g, Bạch hợp 4g, Mạch môn 4g, Thăng ma 1g, Cam thảo 2g.
• Công dụng: Phát tán phong hàn, thanh nhiệt, thông khiếu.
• Cách dùng: Đem các dược liệu đã chuẩn bị đem rửa sạch, sắc uống mỗi ngày 1 thang. Có thể chia nhỏ thuốc thành 2-3 lần uống hết trong ngày.

Bài thuốc số 2:

• Thành phần: Xuyên khung, Bạch chỉ, Tế tân, Cảo bản, Phòng phong, Kinh giới, Cam thảo, Bạc hà.
• Công dụng: Khu phong tán hàn, thông khiếu止 đau.
• Cách dùng: Đem các dược liệu đã chuẩn bị đem rửa sạch, sắc uống mỗi ngày 1 thang. Có thể chia nhỏ thuốc thành 2-3 lần uống hết trong ngày.

Bài thuốc số 3:

• Thành phần: Bồ công anh, Kim ngân hoa, Liên kiều, Hoàng bá, Địa đinh, Đan sâm, Xích thược, Cam thảo.
• Công dụng: Thanh nhiệt giải độc, tiêu viêm, giảm đau.
• Cách dùng: Đem các dược liệu đã chuẩn bị đem rửa sạch, sắc uống mỗi ngày 1 thang. Có thể chia nhỏ thuốc thành 2-3 lần uống hết trong ngày.

Ưu điểm:

• Ít tác dụng phụ, an toàn cho với cả mẹ bầu và trẻ nhỏ.
• Tác động toàn diện, điều chỉnh căn nguyên, nâng cao thể trạng.
• Phòng ngừa tái phát nhờ tăng cường sức đề kháng.

Nhược điểm:

• Thời gian điều trị dài, không phù hợp khi cần giảm triệu chứng nhanh.
• Chuẩn bị thuốc phức tạp, mất thời gian.
• Hiệu quả phụ thuộc vào trình độ thầy thuốc.
• Chi phí có thể cao nếu sử dụng dược liệu quý.

Mẹo dân gian tại nhà

Bên cạnh các phương pháp điều trị viêm xoang cấp theo Tây y, Đông y, người bệnh có thể kết hợp áp dụng các mẹo dân gian tại nhà để cải thiện tình trạng bệnh. Đây cũng được xem là cách chữa viêm xoang cấp nhẹ hữu hiệu và vô cùng an toàn, lành tính.

Những mẹo dân gian chữa viêm xoang hàm được đánh giá cao bao gồm:

• Nước muối: Người bệnh có thể sử dụng nước muối sinh lý để rửa và vệ sinh mũi họng hàng ngày hiệu quả. Nước muối có tác dụng cung cấp độ ẩm và kháng khuẩn tốt nên hỗ trợ điều trị viêm xoang vô cùng hiệu quả.
• Tinh dầu bạch đàn: Sử dụng tinh dầu bạch đàn là một trong những bài thuốc giúp thông tắc mũi hiệu quả người bệnh nên tham khảo. Bạn chỉ cần chuẩn bị vài giọt tinh dầu bạch đàn nguyên chất, sau đó nhỏ vào một bát nước vừa đun sôi để xông mũi.
• Sử dụng tỏi: Tỏi có tác dụng tiêu viêm, kháng khuẩn cao nên có thể sử dụng để chữa viêm xoang hàm cấp. Người bệnh chỉ cần lấy tỏi tươi đập nhỏ rồi pha cùng nước ấm, sau đó sử dụng bông gòn thấm vào nước và nhét vào mũi trong khoảng 15-20 phút lần lượt từng bên.
• Hoa ngũ sắc: Bài thuốc được điều chế từ hoa ngũ sắc có tác dụng chữa viêm xoang hiệu quả. Bạn chỉ cần rửa sạch hoa ngũ sắc, để ráo nước rồi nghiền nát, nấu nước sôi rồi cho hoa ngũ sắc vào đun. Sử dụng nước này xông xoang mũi trong khoảng 10 phút sẽ giúp dịch nhầy ở mũi hóa lỏng nhanh chóng.

Ưu điểm:

• Nguyên liệu dễ tìm, đơn giản, dễ thực hiện.
• Chi phí thấp.
• Hạn chế tối đa tác dụng phụ nếu sử dụng đúng cách.

Nhược điểm:

• Thời gian điều trị kéo dài.
• Không phù hợp với mọi trường hợp, đặc biệt là các trường hợp nặng hoặc có biến chứng.
• Không phù hợp với tất cả mọi người.

Dược liệu hỗ trợ trị viêm xoang hàm cấp

Dược liệu từ lâu đã được ứng dụng trong hỗ trợ điều trị viêm xoang hàm cấp nhờ tính an toàn, hiệu quả và ít tác dụng phụ.

Các dược liệu này có khả năng kháng viêm, giảm phù nề, giảm đau, long đờm, tiêu mủ, tăng cường sức đề kháng, giúp giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình điều trị. Bên cạnh đó, việc kết hợp dược liệu với các phương pháp điều trị khác có thể rút ngắn thời gian điều trị, giảm nguy cơ tái phát và biến chứng.

Một số loại dược liệu điển hình, thường được sử dụng trong hỗ trợ trong điều trị viêm xoang hàm cấp như: Ké đầu ngựa, kim ngân hoa, liên kiều, tân di, bạch chỉ, phòng phong, bạc hà, cát cánh, trần bì, nhân sâm, hoàng kỳ, đẳng sâm…

Chính sự đa dạng này cho phép thầy thuốc linh hoạt lựa chọn và kết hợp các dược liệu phù hợp với từng thể bệnh và cơ địa của người bệnh, nhằm tăng cường hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ.

Mặc dù được đánh giá cao về độ an toàn, nhưng việc sử dụng dược liệu cần có sự tư vấn của thầy thuốc để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Việc đến các cơ sở y tế thăm khám và điều trị bệnh viêm xoang hàm cấp sớm là vô cùng cần thiết. Ngoài ra, chế độ sinh hoạt và ăn uống cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng, góp phần tăng cường sức đề kháng chống lại bệnh.

Vì vậy, người bệnh cần áp dụng các phương pháp điều trị y tế, kết hợp với việc duy trì thực đơn ăn uống giàu dinh dưỡng, kiêng khem các thực phẩm có thể gây tái phát viêm xoang cấp.

• Cây Bạc Hà
• Kim Ngân Hoa
• Hoàng Kỳ
• Cây Ké Đầu Ngựa
• Phòng Phong Có Tác Dụng Gì
• Đẳng Sâm
• Bạch Chỉ