Bị Đau Họng Khạc Ra Máu

Định nghĩa đau họng khạc ra máu

Đau họng khạc ra máu (hay còn gọi là ho ra máu - hemoptysis) là tình trạng xuất huyết đường hô hấp dưới dạng khạc ra máu tươi, máu lẫn đờm hoặc máu cục. Máu có thể có màu đỏ tươi, sẫm đỏ hoặc đen tùy thuộc vào nguồn gốc của chảy máu.

Triệu chứng này có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, từ các bệnh lý nhẹ ở đường hô hấp trên cho đến các tình trạng nguy hiểm ở phổi. Do đó, việc xác định chính xác nguyên nhân gây chảy máu là rất quan trọng để có hướng điều trị phù hợp.

Phân loại xuất huyết đường hô hấp

Dựa trên lượng máu:

• Xuất huyết nhẹ: Lượng máu khạc ra ít, chỉ khoảng vài thìa cà phê.
• Xuất huyết trung bình: Lượng máu khạc ra ở mức độ trung bình, khoảng 100ml.
• Xuất huyết nặng: Lượng máu khạc ra nhiều, lớn hơn 100ml, có thể gây tình trạng mất máu cấp đe dọa tính mạng.

Dựa trên màu sắc của máu:

• Máu đỏ tươi: Thường gợi ý xuất huyết ở đường hô hấp dưới (phế quản, phổi).
• Máu sẫm hoặc đen: Có thể do máu chảy trong đường thở một thời gian hoặc do xuất huyết từ đường tiêu hóa trên (vòm họng, thực quản) nuốt phải.

Dựa trên triệu chứng kèm theo:

• Sốt: Đây là triệu chứng điển hình của nhiễm trùng đường hô hấp.
• Ho: Có thể là triệu chứng đi kèm của nhiều bệnh lý, cần đánh giá đặc điểm cơn ho (ho khan, ho có đờm,...) để định hướng nguyên nhân.
• Khó thở: Thường gặp trong các trường hợp xuất huyết nặng, ảnh hưởng đến quá trình trao đổi khí.
• Đau ngực: Có thể do viêm phổi, tràn khí màng phổi hoặc các bệnh lý về tim mạch.

Dựa trên tiền sử bệnh:

Các bệnh lý nền tảng như hen suyễn, viêm phế quản mạn tính, lao phổi, hoặc tiền sử phẫu thuật đường hô hấp có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết đường hô hấp.

Đau họng khạc ra máu nguyên nhân do đâu?

Họng có vị trí khá đặc biệt, nơi lưu thông giữa đường hô hấp và đường tiêu hóa. Do đó, khi xuất hiện dấu hiệu đau họng khạc ra máu sẽ có thể liên quan đến vấn đề sức khỏe của cả hai khu vực này. Cần xác định rõ ràng nguyên nhân có thể gây tổn thương vùng hầu họng để điều trị tận gốc.

Biểu hiện đau nhức cổ họng có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên, không nên nóng vội kết luận vì còn rất nhiều biểu hiện đi kèm khác. Cụ thể, người bệnh bị đau họng và khạc ra máu có thể là dấu hiệu cảnh báo của một số bệnh lý sau đây:

Giãn phế quản

Giãn phế quản là một tình trạng bệnh lý hô hấp chủ yếu gặp ở những người có tiền sử bệnh phế quản - phổi. Có thể hiểu, đây là tình trạng giãn nở phế quản khiến dư thừa chất tiết, dịch nhầy và đẩy ngược từ đường hô hấp dưới lên trên gây các biểu hiện đặc trưng như:

• Ho nhiều, ho liên tục.
• Ho có đờm, trong đờm có lẫn máu, hoặc thậm chí ho ra máu tươi.
• Cảm giác quặn thắt ở ngực, đau tức ngực.
• Khó thở, thở rít.
• Dày da móng chân, móng tay.
• Sụt cân không có nguyên nhân.

Bệnh lao phổi - đặc trưng với bệnh đau họng khạc ra máu

Bị đau họng khạc ra máu cũng có thể là biểu hiện của bệnh lao phổi. Lao phổi là một bệnh lý hô hấp có tính chất truyền nhiễm và thường được phát hiện ở những giai đoạn muộn nên việc điều trị tương đối phức tạp. 

Ở giai đoạn mới khởi phát, các triệu chứng thường không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý nếu thấy dấu hiệu sau: 

• Ho kéo dài, cơn ho có thể liên tục nhiều tuần, người bệnh luôn có cảm giác ngứa cổ, muốn ho (mặc dù không bị đau họng như tình trạng viêm nhiễm khác)
• Khạc đờm, trong đờm có lẫn máu tươi
• Khó thở, tức ngực (đặc biệt khi ho)
• Xuất hiện các cơn sốt nhẹ vào chiều tối
• Người luôn mệt mỏi, không muốn ăn uống nên cân sụt giảm nhanh chóng

Thời gian điều trị với bệnh lao phổi phải kéo dài tối thiểu 6 tháng hoặc có thể lâu hơn nếu mức độ bệnh nặng. Đây là bệnh có tính chất truyền nhiễm trong cộng đồng nên người bệnh cần hết sức chú ý và có ý thức giữ gìn, bảo vệ bản thân và mọi người xung quanh.

Bệnh nhiễm trùng hô hấp

Nhiễm trùng hô hấp là từ ngữ dùng để chỉ các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới. Khi đó, chứng nhiễm trùng đường hô hấp phải kể đến như sau:

• Nhiễm trùng đường hô hấp trên: Gồm các chứng bệnh viêm họng, viêm amidan, viêm xoang, viêm tai giữa, cảm cúm thông thường,...
• Nhiễm trùng đường hô hấp dưới: Gồm các chứng bệnh liên quan đến phế quản - phổi và phổ biến nhất là bệnh viêm phế quản, viêm phổi

Đau họng khạc ra máu là biểu hiện thường gặp ở giai đoạn nghiêm trọng của các bệnh lý nhiễm trùng hô hấp. Tuy nhiên, người bệnh cũng không cần quá lo lắng mà chỉ cần điều trị từ sớm với phương pháp thích hợp sẽ trị dứt điểm, không để lại biến chứng.

Ung thư phế quản - phổi

Người bệnh cần lưu ý rằng, đau họng khạc ra máu cũng là dấu hiệu cảnh báo các bệnh ung thư đường hô hấp, trong đó có ung thư phế quản và ung thư phổi. Hai bệnh này đều xảy ra chủ yếu do bản thân người bệnh có thói quen hút thuốc thường xuyên hoặc sự ảnh hưởng từ môi trường (ô nhiễm không khí do khói bụi, hóa chất tại nơi làm việc).

Một số dấu hiệu cần chú ý trong những giai đoạn đầu như sau:

• Ho dai dẳng, cơn ho kéo dài diễn tiến ngày một nghiêm trọng
• Khạc ra đờm có máu, thậm chí ho ra máu tươi
• Khàn tiếng, bị biến đổi giọng nói
• Cổ họng sưng to, nổi hạch
• Khó nuốt thức ăn, nghẹn họng
• Miệng có mùi hôi đặc trưng

Ở giai đoạn ung thư có dấu hiệu di căn, người bệnh có thể kèm theo một số biểu hiện: Đau nhức xương khớp, đau lưng và hông dữ dội, vàng da, phì đại hạch bạch huyết, giảm cân nhanh,....

Với chứng bệnh ung thư nói chung, việc điều trị khỏi hoàn toàn là không thể. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm ở giai đoạn bệnh mới khởi phát, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp cải thiện triệu chứng và kéo dài thời gian sống hiệu quả hơn.

Ngoài hai bệnh lý ung thư trên, còn có thể gặp biểu hiện đau họng và khạc ra máu tươi ở một số bệnh ung thư khác như sau: Ung thư vòm họng, ung thư thanh quản,....

Đau họng khạc ra máu có nguy hiểm không?

 Ho khạc ra máu thường là dấu hiệu của một số bệnh lý nguy hiểm, cho thấy họng hoặc phế phổi có tổn thương nặng nề. Nếu không sớm có biện pháp xử lý, người bệnh dễ gặp các biến chứng nguy hiểm như: Viêm nhiễm lan tỏa rộng khắp các cơ quan hô hấp, nhiễm trùng máu, áp xe các cơ quan hô hấp, trong trường hợp ảnh hưởng đến phổi có thể bị tử vong. 

Do vậy nếu bị ho ra máu kèm theo các biểu hiện của bệnh lý hô hấp, người bệnh cần đi khám ngay để được bác sĩ đánh giá và đưa ra chẩn đoán chính xác nhất. Thông qua kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ chỉ định hướng điều trị phù hợp, giúp ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm.

Với các chứng bệnh ung thư, khi bệnh nhân xuất hiện triệu chứng đau họng khạc ra máu thì 80% phát hiện ra bệnh ở giai đoạn đã di căn. Do đó, người bệnh cần đặc biệt cảnh giác, nhất là trong trường hợp gia đình có tiền sử người mắc các bệnh lý ung thư.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

• Khạc ra nhiều máu (trên 1/2 thìa cà phê) hoặc liên tục.
• Máu đỏ tươi (dù hiếm, có thể cảnh báo vấn đề ở phổi).
• Khó thở, thở rít (đường thở tắc nghẽn).
• Đau ngực dữ dội (nguy cơ tràn khí màng phổi).
• Sốt cao kéo dài (trên 38,5 độ C trong 3 ngày).
• Có thêm các triệu chứng: mệt mỏi, sụt cân nhanh, ho ra máu kéo dài, nuốt khó, khàn giọng kéo dài.

Phương pháp giúp chẩn đoán bệnh chính xác

Hỏi bệnh sử

• Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng khác đi kèm đau họng và khạc ra máu, chẳng hạn như: Sốt, ho, chảy nước mũi, nghẹt mũi, khó nuốt, khàn giọng, mệt mỏi... Thời gian xuất hiện triệu chứng và mức độ nặng của triệu chứng.
• Các yếu tố nguy cơ: Tiền sử hút thuốc, uống rượu, viêm xoang mạn tính, trào ngược dạ dày thực quản, tiếp xúc với các chất kích thích...
• Tiền sử bệnh lý: Các bệnh lý về tai mũi họng, phổi, tim mạch, máu...
• Tiền sử dị ứng: Dị ứng với thuốc, thức ăn...
• Tiền sử điều trị: Các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn.

Khám lâm sàng

• Bác sĩ sẽ kiểm tra họng để đánh giá mức độ viêm, tình trạng chảy máu, có loét hoặc khối bất thường hay không.
• Kiểm tra các vùng khác như tai, mũi, xoang... để tìm các dấu hiệu liên quan.
• Khám hạch cổ để xem có hạch sưng to hay không.
• Khám các cơ quan khác (tim, phổi...) nếu nghi ngờ có liên quan.

Xét nghiệm cận lâm sàng

• Xét nghiệm máu: Công thức máu tổng quát, chức năng đông máu, xét nghiệm viêm (CRP),... để đánh giá tình trạng nhiễm trùng, thiếu máu, rối loạn đông máu.
• Soi thanh quản: Giúp quan sát trực tiếp vùng thanh quản, họng thanh quản để tìm các tổn thương niêm mạc, u nhú thanh quản...
• Nội soi mũi xoang: Nếu nghi ngờ viêm xoang là nguyên nhân gây chảy máu.
• X-quang phổi: Kiểm tra tình trạng phổi, loại trừ các bệnh lý phổi như viêm phổi, lao phổi...
• CT scan ngực: Nếu nghi ngờ có khối u ở vùng họng, thanh quản, phổi...

Xét nghiệm chuyên sâu (nếu cần thiết)

Tùy vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu khác, chẳng hạn như:

• Soi dạ dày - tá tràng: Để kiểm tra tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.
• Sinh thiết: Lấy một mẫu nhỏ niêm mạc hoặc khối bất thường để làm xét nghiệm mô bệnh, nhằm chẩn đoán ung thư hoặc các bệnh lý khác.

Chẩn đoán phân biệt

Cần phân biệt đau họng khạc ra máu với các bệnh lý khác có thể gây triệu chứng tương tự, chẳng hạn như:

• Viêm họng cấp.
• Viêm amidan.
• Viêm loét dạ dày tá tràng.
• Trào ngược dạ dày thực quản.
• Ung thư thanh quản, ung thư vòm họng.

Chăm sóc về điều trị khạc đờm ra máu

Khi người bệnh có biểu hiện đau họng khạc ra máu cần đi khám ngay để tiến hành điều trị kịp thời và dứt điểm bệnh. Tùy mức độ bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định những phương pháp chữa trị phù hợp nhất. Kết hợp với việc điều trị bằng thuốc, người bệnh cũng cần lưu ý đến chế độ chăm sóc ở người bệnh để việc chữa trị hiệu quả hơn. 

Điều trị bệnh bằng thuốc

Đa số các bệnh lý hô hấp gây đau họng và khạc ra máu có nguyên nhân chính từ các nhóm virus, vi khuẩn. Khi đó, người bệnh phải dùng thuốc điều trị mới có thể dứt điểm hoàn toàn, có thể dùng nhóm thuốc Tây y, thuốc Đông y hoặc chữa trị với mẹo dân gian.

Để đảm bảo an toàn trong điều trị, người bệnh cần đi khám và tuân thủ theo phác đồ mà bác sĩ có chuyên môn đưa ra. Các phương pháp điều trị như sau:

Uống thuốc tân dược

Thuốc Tây y điều trị đau họng khạc ra máu không nhằm mục đích điều trị trực tiếp triệu chứng này mà là tác động vào nguyên nhân gây bệnh. Dưới đây là một số loại thuốc Tây y thường được sử dụng tùy thuộc vào nguyên nhân:

Thuốc kháng sinh:

• Chỉ được sử dụng trong trường hợp đau họng, khạc ra máu do nhiễm trùng vi khuẩn.
• Các loại kháng sinh thường dùng bao gồm amoxicillin, clarithromycin, azithromycin.
• Liều lượng và thời gian sử dụng thuốc phụ thuộc vào loại vi khuẩn gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng.

Thuốc giảm đau, hạ sốt:

• Giúp giảm đau họng, khó chịu, và hạ sốt nếu có.
• Các loại thuốc thường dùng bao gồm paracetamol hoặc ibuprofen.
• Nên dùng thuốc theo đúng liều lượng và hướng dẫn trên bao bì hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

Thuốc kháng viêm corticosteroid:

• Giúp giảm viêm họng cấp do dị ứng hoặc do trào ngược dạ dày thực quản.
• Có thể dùng dạng viên uống hoặc dạng xịt họng.
• Nên sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ vì lạm dụng thuốc có thể gây ra tác dụng phụ.

Thuốc long đờm:

• Giúp loãng dịch nhầy ở đường hô hấp, dễ dàng đào thải ra ngoài.
• Chỉ nên sử dụng thuốc long đờm trong trường hợp có nhiều đờm đặc, khó chịu.
• Một số loại thuốc thường dùng như: Guaifenesin, Ambroxol

Thuốc cầm máu:

• Chỉ sử dụng trong trường hợp chảy máu nhiều và cần cầm máu tạm thời.
• Các loại thuốc cầm máu thường được dùng đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch, ví dụ như vitamin K, Desmopressin.
• Việc sử dụng thuốc cầm máu phải theo chỉ định và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ.

Bài thuốc Đông y lành tính

Theo quan điểm của Đông y, đau họng khạc ra máu thường liên quan đến các nguyên nhân sau:

• Phế nhiệt: Thường gặp trong các trường hợp viêm họng cấp do cảm lạnh, nóng bức, biểu hiện đau họng rát bỏng, ho khan, có thể kèm theo sốt nhẹ.
• Phế táo: Thấy nhiều ở những người ho khan kéo dài, họng khô rát, ít đờm, dễ chảy máu cam.
• Thận hư: Thận yếu không dưỡng được phế, khiến phế mệt, dễ tổn thương, gây ho ra máu.

Dựa vào từng nguyên nhân, các bài thuốc Đông y sẽ có các thành phần và tác dụng khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc Đông y thường dùng và cho kết quả cao:

Bài thuốc Mạch Môn Thang:

• Thành phần: Mạch môn đông, Ngũ vị tử, Thiên môn đông, Huyền sâm, Cam thảo.
• Công dụng: Thanh nhiệt, nhuận phế, giảm ho, giảm đau họng.
• Cách sử dụng: Sắc 600ml nước còn 200ml, chia 2-3 lần uống/ngày, uống ấm.

Bài thuốc Tỳ Vị Thang:

• Thành phần: Bạch truật, Sài hồ, Thang quy, Hoàng cầm, Cam thảo.
• Công dụng: Bổ tỳ vị, sinh tân dịch, giảm ho khan, làm lành niêm mạc họng.
• Cách sử dụng: Sắc 600ml nước còn 200ml, chia 2-3 lần uống/ngày, uống ấm.

Bài thuốc Thận Thận Thang:

• Thành phần: Thục địa, Mẫu đơn bì, Kỷ tử, Nhân sâm, Liên nhục.
• Công dụng: Bổ thận, ích âm, dưỡng phế, cầm máu nhẹ.
• Cách sử dụng: Sắc 700ml nước còn 300ml, chia 2-3 lần uống/ngày, uống ấm.

Phương pháp Đông y được đánh giá rất lành tính do thành phần gồm toàn thảo dược tự nhiên. Thuốc có thể sử dụng lâu dài, phù hợp với mọi đối tượng và không gây tác dụng phụ.

Ngoài mang lại hiệu quả tận gố, bài thuốc Đông y còn có tác dụng bồi bổ cơ thể, nâng cao sức đề kháng, ngăn ngừa nguy cơ tái phát rất hiệu quả.

Áp dụng mẹo dân gian đơn giản tại nhà

Các bài thuốc mẹo tại nhà có tác dụng cải thiện triệu chứng đau họng khạc ra máu tại nhà. Tuy nhiên, chỉ nên coi đây là phương pháp hỗ trợ, kết hợp với một trong hai phương pháp chính bên trên. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị trước khi sử dụng bất kỳ mẹo dân gian nào.

Súc miệng nước muối ấm:

• Nước muối ấm có thể giúp làm sạch họng, giảm viêm và sát khuẩn nhẹ.
• Pha loãng ½ thìa cà phê muối biển hoặc muối ăn với một cốc nước ấm.
• Dùng nước ấm để súc miệng mỗi ngày.

Mật ong:

• Mật ong có đặc tính kháng khuẩn và làm dịu niêm mạc họng.
• Trộn 1-2 thìa mật ong với nước ấm hoặc nước chanh, ngậm và nuốt từ từ.
• Mật ong không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi.

Gừng tươi:

• Gừng tươi có đặc tính chống viêm và giảm đau.
• Pha trà gừng bằng cách thái lát mỏng gừng tươi, hãm với nước nóng trong 10 phút, thêm mật ong (nếu thích) và uống ấm.
• Có thể dùng gừng tươi để xông hơi bằng cách cho vài lát gừng tươi vào nước sôi, hít thở hơi nước trong vài phút.

Chanh và mật ong:

• Chanh có tính sát khuẩn nhẹ, vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng.
• Trộn nước cốt chanh tươi với mật ong và nước ấm, dùng làm nước uống.
• Không nên dùng nước chanh quá chua có thể gây kích ứng họng.

Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp

Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng một phần tới việc điều trị các chứng bệnh hô hấp nói chung và triệu chứng đau họng khạc ra máu nói riêng. Cụ thể, cần lưu ý thay đổi và bổ sung một số thực phẩm sau trong chế độ ăn hàng ngày:

• Ưu tiên sử dụng nhóm thực phẩm mềm, dễ nuốt như cháo, súp, canh,... Kết hợp các nguyên liệu dinh dưỡng để chế biến món ăn cho người bệnh nhanh chóng hồi phục sức khỏe.
• Tăng cường sử dụng nhóm thực phẩm giàu vitamin C, E như rau củ quả, hoa quả tươi (dưới dạng món ăn mặn hoặc nước ép). Sức đề kháng của người bệnh được cải thiện và nâng cao, việc điều trị bệnh sẽ hiệu quả hơn.
• Hạn chế dùng đồ ăn chế biến sẵn hoặc chế biến nhiều gia vị, đặc biệt là nhiều muối, nhiều hạt tiêu hoặc ớt cay.
• Hạn chế uống nước đá lạnh trong thời gian chữa các chứng bệnh hô hấp.
• Hạn chế nhóm đồ ăn nhiều đường, giàu chất béo như socola, cacao,...vì có thể khiến cổ họng bị kích thích, sản sinh nhiều chất nhầy hơn.

Thay đổi thói quen sinh hoạt hợp lý

Để việc điều trị được hiệu quả và dứt điểm nhanh chóng, người bệnh nên chú ý đến chế độ sinh hoạt. Thay đổi một vài thói quen sinh hoạt sẽ giúp người bệnh nhanh chóng khỏi bệnh, ngăn ngừa bệnh tái phát và diễn tiến nghiêm trọng. Cụ thể, cần lưu ý:

• Uống đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể mỗi ngày (tối thiểu 2 lít nước). Tạo thói quen uống nước liên tục, không để cổ họng bị khô.
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ hàng ngày (tối thiểu 2 lần). Lựa chọn loại bàn chải phù hợp và không chà xát mạnh gây tổn thương niêm mạc hầu họng.
• Vệ sinh tai mũi họng với nước muối sinh lý. Hạn chế khạc nhổ mạnh gây tổn thương vùng cổ họng bị viêm nhiễm.

• Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ điều chỉnh không khí cũng như giúp việc hít thở khi ngủ dễ dàng hơn, ngủ sâu và đảm bảo chất lượng giấc ngủ.
• Vận động hàng ngày để nâng cao sức đề kháng, cải thiện hệ miễn dịch và tăng cường khả năng phòng chống các bệnh lý hô hấp.

Đau họng khạc ra máu - dấu hiệu nguy hiểm của nhiều bệnh lý hô hấp nghiêm trọng. Để chữa trị nhanh chóng và dứt điểm hoàn toàn, người bệnh cần đi khám càng sớm càng tốt để được bác sĩ đưa ra chỉ định phù hợp. Đồng thời, người bệnh nên chủ động điều chỉnh thói quen sinh hoạt và ăn uống để hỗ trợ chữa trị hiệu quả.