Trẻ Bị Amidan Quá Phát

Trẻ bị amidan quá phát là gì? Giai đoạn phát triển bệnh?

Viêm amidan ở trẻ là bệnh lý đường hô hấp xảy ra phổ biến ở trẻ đặt biệt là trẻ sơ sinh, trẻ ở tuổi dậy thì. Biểu hiện lâm sàng của bệnh viêm amidan là cổ họng sưng, đau rát cổ, đau họng, khó thở có thể sốt, ho khan ho có đờm.

Bệnh chia làm hai giai đoạn:

• Viêm amidan cấp tính (biểu hiện bệnh dưới 4 tuần): Giai đoạn này điều trị đơn giản hơn, có thể không dùng thuốc nếu có biện pháp chăm sóc và phòng ngừa tốt. Tuy nhiên, cha mẹ khó nhận biết dấu hiệu của bệnh và thường nhầm lẫn với bệnh lý về đường hô hấp phổ biến khác.
• Viêm amidan mãn tính (biểu hiện bệnh trên 4 tuần): Bệnh phát triển với xu hướng nghiêm trọng hơn, cần đi thăm khám và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp không biến chứng nguy hiểm và chuyển thành amidan quá phát

Trẻ bị amidan quá phát là hiện tượng amidan sưng to, khoang họng bị hẹp gây khó thở và trẻ khó khăn trong ăn uống. Tình trạng bệnh kéo dài và tái phát nhiều lần trong năm.

Theo chuyên gia tai mũi họng, viêm amidan quá ở trẻ được chia thành 4 cấp độ có đặc trưng khác nhau cha mẹ cần lưu ý:

• Viêm amidan quá phát cấp độ 1: Ở giai đoạn này chiều ngang vùng amidan nhỏ bằng 1/4 khoảng cách giữa phần chân trụ trước của amidan. Hơn nữa, kích thước amidan viêm, sưng to tròn và phần cuống ngọn
• Viêm amidan quá phát cấp độ 2: Tình trạng amidan bị viêm, sưng to hơn, giai đoạn này chiều ngang amidan bằng 1/4 khoảng cách giữa chân trụ trước
• Viêm amidan quá phát cấp độ 3: Tương tự như ở giai đoạn 2 amidan bị sưng, nhưng chiều ngang amidan bằng 1/2 khoảng cách giữa chân trụ trước
• Viêm amidan quá phát cấp độ 4: Bệnh phát triển đến giai đoạn nặng, amidan sưng đỏ vết viêm nổi trên bề mặt gồ ghề và xuất hiện xơ màu trắng. Tuy nhiên giai đoạn này ít xảy ra ở trẻ thường xảy ra ở người trưởng thành.

Viêm amidan quá phát ở trẻ diễn biến theo chiều hướng phức tạp, cha mẹ cần lưu ý để nhận biết và điều trị đúng cách.

Triệu chứng viêm amidan quá phát?

Triệu chứng tại chỗ:

• Amidan ở trẻ sưng to có thể một bên hoặc cả hai bên, đau rát cổ họng cảm giác vướng víu khi nuốt nước bọt hoặc trẻ ăn uống. Hơn nữa trẻ bị viêm amidan quá phát tiết ra chất nhờn và mùi hôi khó chịu.
• Bé bị ho khan hoặc ho có đờm liên tục gây khó chịu đau rát cổ họng.
• Amidan sưng to ảnh hưởng đến dây thanh quản, khiến bé khàn giọng lạc giọng.

Triệu chứng toàn thân: Tình trạng amidan quá phát khiến cơ thể bé mệt mỏi, sốt cao, chán ăn. Đặc biệt trường hợp amidan sưng quá to khiến bé khó thở và có thể ngưng thở khi ngủ, chậm phát triển.

Những triệu chứng của amidan quá phát thường tái phát nhiều lần, nếu không điều trị kịp thời bệnh biến chứng nguy hiểm, khó điều trị và điều trị lâu dài.

• Chán Ăn Mất Ngủ
• Đau Họng Khạc Ra Máu
• Sưng Amidan
• Sốt Cao Co Giật
• Đau Đầu Rát Họng
• Đau Đầu Sốt
• Đau Đầu Mệt Mỏi

Nguyên nhân gây bệnh amidan quá phát ở trẻ

Mặc dù amidan đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp chống lại nhiễm trùng, nhưng khi quá phát, chúng có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho trẻ. Vậy đâu là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này?

• Nhiễm trùng tái diễn: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây amidan quá phát. Amidan có vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, sản xuất kháng thể chống lại nhiễm trùng. Tuy nhiên, khi trẻ thường xuyên bị nhiễm trùng vùng họng, amidan sẽ bị kích thích và phản ứng bằng cách tăng kích thước. Các tác nhân gây nhiễm trùng thường gặp là virus (Adenovirus, Rhinovirus, Coronavirus...) và vi khuẩn (Liên cầu khuẩn, Haemophilus influenzae...).
• Cấu trúc amidan: Một số trẻ có cấu trúc amidan bẩm sinh lớn hơn bình thường, dễ dẫn đến tình trạng quá phát khi bị viêm nhiễm.
• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người thân bị amidan quá phát, trẻ có nguy cơ cao hơn người bình thường do yếu tố di truyền.
• Yếu tố môi trường: Môi trường ô nhiễm, khói bụi, hóa chất độc hại... cũng có thể gây kích ứng amidan và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, dẫn đến quá phát.
• Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý như hen suyễn, viêm xoang, viêm mũi dị ứng... nếu không được kiểm soát tốt có thể làm tăng nguy cơ amidan quá phát.
• Thói quen sinh hoạt: Chế độ ăn uống không lành mạnh, thiếu chất dinh dưỡng, vệ sinh răng miệng kém, tiếp xúc với nhiều người bệnh... cũng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và quá phát amidan.
• Miễn dịch kém: Trẻ có hệ miễn dịch suy yếu, đặc biệt là trẻ nhỏ, dễ bị nhiễm trùng tái đi tái lại, từ đó làm tăng nguy cơ amidan quá phát.

Biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải

Viêm amidan quá phát ở trẻ có nguy hiểm không? Đây là căn bệnh NGUY HIỂM. Do đó, cha mẹ không nên chủ quan cần nhận biết dấu hiệu và đưa bé đi thăm khám sớm tránh biến chứng nguy hiểm như:

• Biến chứng tại chỗ: Trẻ dễ bị biến chứng áp xe amidan, amidan sưng to, gây đau rát khó chịu ở cổ họng, gặp khó khăn trong quá trình ăn uống
• Biến chứng lân cận: Bệnh kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến khu vực lưu trú, còn lây lan vùng lân cận. Bé có thể mắc bệnh lý như viêm tai giữa, viêm xoang, viêm phế quản, viêm họng,...
• Biến chứng toàn thân: Trẻ viêm amidan quá phát ở cấp độ 3 và 4 không chỉ ảnh hưởng đến vùng lân cận còn ảnh hưởng đến toàn thân của bé. Bé có thể bị viêm cơ tim, viêm cầu thận,...

Trường hợp amidan sưng to quá mức dẫn đến khuôn mặt bị biến dạng, bé chậm phát triển thậm chí gây tử vong. Như vậy cha mẹ cần đứa bé đi thăm khám để bác sĩ chẩn đoán, làm xét nghiệm, tìm nguyên nhân gây bệnh từ đó lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Phương pháp chẩn đoán bệnh amidan quá phát ở trẻ em

Hỏi bệnh sử:

Tần suất và mức độ nghiêm trọng của các đợt viêm amidan trước đó.

Các triệu chứng liên quan như:

• Khó thở, đặc biệt là khi ngủ (ngủ ngáy, thở bằng miệng, ngưng thở khi ngủ).
• Khó nuốt, đau khi nuốt.
• Giọng nói trẻ bị thay đổi (giọng mũi).
• Hơi thở có mùi hôi.
• Sốt, mệt mỏi.
• Đau tai.

Khám lâm sàng:

• Quan sát trực tiếp: Kiểm tra kích thước amidan bằng cách dùng đèn soi hoặc dụng cụ chuyên dụng. Amidan quá phát thường có kích thước lớn, lấp đầy khoảng trống giữa cột trụ trước và sau amidan, có thể chạm vào nhau ở đường giữa họng.
• Sờ nắn: Bác sĩ có thể sờ nắn vùng cổ để kiểm tra hạch bạch huyết có sưng hay không.
• Đánh giá các triệu chứng khác: Kiểm tra tình trạng viêm nhiễm, màu sắc và bề mặt amidan.

Xét nghiệm bổ sung (nếu cần):

• Xét nghiệm máu: Đánh giá tình trạng nhiễm trùng, số lượng bạch cầu.
• Nuôi cấy vi khuẩn từ dịch họng: Xác định tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, virus).
• Nội soi tai mũi họng: Đánh giá chi tiết tình trạng amidan và các cấu trúc lân cận.
• Chụp X-quang sọ não nghiêng: Đánh giá mức độ tắc nghẽn đường thở do amidan quá phát.
• Đa ký giấc ngủ: Chỉ định khi có nghi ngờ ngưng thở khi ngủ do amidan quá phát.

Đối tượng trẻ có nguy cơ cao bị amidan quá phát

Amidan quá phát thường gặp ở trẻ nhỏ do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Cụ thể một số đối tượng trẻ có nguy cơ cao như:

• Trẻ 3-7 tuổi: Giai đoạn amidan hoạt động mạnh mẽ nhất để chống lại tác nhân gây bệnh, dễ bị kích thích và viêm nhiễm.
• Trẻ có cơ địa dị ứng: Tình trạng viêm nhiễm mãn tính do dị ứng đường hô hấp dễ kích thích amidan phát triển.
• Trẻ thường xuyên mắc bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên: Viêm nhiễm tái đi tái lại khiến amidan phải hoạt động quá mức.
• Trẻ có sức đề kháng yếu: Dễ bị nhiễm trùng và amidan quá phát do hệ miễn dịch suy yếu.
• Trẻ có tiền sử gia đình: Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò trong việc hình thành amidan quá phát.
• Trẻ tiếp xúc môi trường ô nhiễm: Các chất ô nhiễm gây kích ứng amidan, dẫn đến viêm nhiễm và quá phát.

Biện pháp phòng ngừa viêm amidan quá phát ở trẻ em

Trẻ bị viêm amidan quá phát ở trẻ là bệnh lý nguy hiểm, cha mẹ chủ quan không điều trị sớm sẽ dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Các bậc phụ huynh thực hiện biện pháp phòng ngừa cho người bệnh dưới đây:

• Thường xuyên vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý cho bé giúp loại bỏ tác nhân gây hại.
• Giữ ấm cơ thể đặc biệt cổ họng khi thời tiết thay đổi.
• Bổ sung đầy đủ nước cho cơ thể, giúp tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch. Ngoài ra nước tác dụng làm dịu và đau rát ở cổ họng.
• Chế độ dinh dưỡng khoa học, cho bé thực phẩm mềm, dễ nuốt hạn chế thực phẩm khô cứng, đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ
• Giữ môi trường thông thoáng, hạn chế bụi bẩn và hóa chất độc hại.
• Đeo khẩu trang cho bé khi ra ngoài đường.
• Tập thói quen cho bé vận động hằng ngày giúp tăng cường sức đề kháng.
• Cho bé khám sức khỏe định kỳ để nhận biết bệnh và đi thăm khám.
• Nhận biết dấu hiệu của bệnh cho bé đi thăm khám kết hợp biện pháp chăm sóc tại nhà.

Khi nào trẻ bị amidan cần gặp bác sĩ?

• Rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng: Ngủ ngáy to, ngừng thở khi ngủ, thở bằng miệng, mệt mỏi.
• Khó khăn trong ăn uống: Biếng ăn, nuốt khó, sặc, nôn ói, chậm tăng cân.
• Nhiễm trùng amidan tái phát nhiều lần: Viêm amidan từ 5 lần/năm, không đáp ứng điều trị, biến chứng viêm tai giữa, viêm xoang...
• Các triệu chứng khác: Hơi thở hôi, thay đổi giọng nói, đau tai, ù tai, sốt cao.

Cha mẹ phải làm sao khi bé bị amidan quá phát

Khi bé bị amidan quá phát, cha mẹ phải làm sao? Hiện nay có nhiều phương pháp sử dụng thuốc Tây, bài thuốc Đông y, phẫu thuật điều trị. Phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng bệnh và cơ địa của bé được chỉ định phương pháp phù hợp.

Sử dụng thuốc Tây

Bé được bác sĩ kê đơn thuốc Tây với trường hợp amidan quá phát do nhiễm khuẩn, nhiễm virus. Thuốc được sử dụng phổ biến như:

Thuốc kháng sinh

Bác sĩ kê đơn nhóm kháng sinh an toàn, tác dụng vừa đủ cải thiện bệnh và phòng tránh tác dụng phụ.

• Thuốc kháng sinh nhóm Cephalosporin: Với trường hợp bé dị ứng với thuốc kháng sinh nhóm Penicillin được bác sĩ kê thuốc kháng sinh Cephalosporin.
• Kháng sinh nhóm Penicillin: Thuốc tiêu diệt và ức chế sự phát triển của vi khuẩn virus gây hại. Thuốc kháng sinh được sử dụng phổ biến như Zinnat, clamoxyl, augmentine,... Tuy nhiên thuốc có thể chứa tác dụng phụ, cha mẹ cần lưu ý trước khi sử dụng.

Ngoài ra với trường bé bị nặng cần thuốc hoạt tính kháng khuẩn mạnh, cha mẹ tham khảo thuốc nhóm Macrolid

Bên cạnh sử dụng thuốc kháng sinh, bé được bác sĩ kê đơn sử dụng thuốc

• Thuốc kháng viêm corticoid: Tác dụng giảm viêm, cải thiện phục hồi vết loét, viêm nhiễm amidan.
• Thuốc giảm đau: Trường hợp bé xuất hiện triệu chứng sốt cao trên 38,5 độ được bác sĩ kê thuốc giảm đau hạ sốt. Cha mẹ tham khảo  thuốc giảm đau hạ sốt như paracetamol,...
• Thuốc chống xung huyết: Trẻ em được sử dụng phổ biến thuốc amoxicillin, penicillin, erythromycin,…

Ưu điểm: Tây y mang lại hiệu quả nhanh chóng trong điều trị amidan quá phát ở trẻ. Thuốc giảm viêm, giảm đau giúp kiểm soát triệu chứng, còn phẫu thuật cắt amidan có thể loại bỏ triệt để vấn đề.

Nhược điểm: Thuốc tân dược có thể gây ra một số tác dụng phụ, nguy cơ biến chứng phẫu thuật và ảnh hưởng đến hệ miễn dịch. Chi phí điều trị của Tây y cao cần cân nhắc trước khi áp dụng.

Mẹo dân gian cải thiện bệnh tại nhà

• Súc miệng bằng nước muối: Cha mẹ hướng dẫn bé súc miệng súc họng hằng ngày bằng nước muối sinh lý tác dụng sát khuẩn, sát cổ họng ức chế vi khuẩn.
• Sử dụng mật ong: Mật ong được ví như kháng sinh tự nhiên, tiêu diệt nấm vi khuẩn gây hại. Hơn nữa nguyên này giúp tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch cơ thể cho bé. Cha mẹ pha mật ong với nước ấm hoặc kết hợp với chanh giảm đau rát, hỗ trợ điều trị viêm amidan quá phát. Tuy nhiên không sử dụng điều trị viêm amidan quá phát bằng mật ong cho bé dưới 1 tuổi tránh gây ngộ độc.

• Nghệ vàng: Với tác dụng chống viêm, sát khuẩn nên nghệ được sử dụng phổ biến trong bài thuốc điều trị bệnh lý về đường hô hấp nói chung và viêm amidan quá phát nói riêng. Cha mẹ kết hợp nghệ, muối, pha với nước ấm cho bé sử dụng.
• Rau diếp: Trong Đông y rau diếp tính mát, thanh nhiệt, giải độc tác dụng kháng viêm, sát khuẩn hiệu quả. Sử dụng rau diếp cá kết hợp với cam thảo đất cho nồi sắc và sử dụng cho bé uống mỗi ngày.

Ưu điểm của phương pháp này là dễ thực hiện và ít tác dụng phụ (nếu dùng đúng cách). Một số mẹo có thể hỗ trợ giảm đau, giảm viêm, giảm sưng amidan.

Tuy nhiên, hiệu quả của các mẹo dân gian chưa được chứng minh khoa học. Việc lạm dụng có thể làm chậm trễ điều trị bằng Tây y, khiến bệnh nặng thêm và gây biến chứng. Một số trẻ có thể bị dị ứng với nguyên liệu tự nhiên.

Phẫu thuật cắt amidan ở trẻ

• Amidan sưng to khiến bé khó thở gặp khó khăn trong quá trình ăn uống
• Điều trị bằng nhiều phương pháp không khỏi và bệnh tái phát nhiều lần
• Tình trạng bệnh kéo dài và biến chứng đến cơ quan lân cận và toàn thân

Cắt amidan là tiểu phẫu ngoại khoa đơn giản, thực hiện nhanh, tuy nhiên thực hiện phẫu thuật chứa nhiều rủi ro đặc biệt là trẻ em. Sau phẫu thuật chứa nhiều biến chứng như nhiễm trùng, ảnh hưởng thuốc gây mê.

Do đó cha mẹ cần lựa chọn cơ sở y tế uy tín, bác sĩ tay nghề cao và trang thiết bị y tế hiện đại phòng tránh rủi ro, đảm bảo an toàn.

Bài thuốc Đông y trị bệnh từ căn nguyên

Đông y xem amidan quá phát là biểu hiện của tình trạng mất cân bằng âm dương, chính khí suy yếu, ngoại tà xâm nhập. Do đó, điều trị tập trung vào:

• Thanh nhiệt giải độc: Sử dụng các vị thuốc có tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc cơ thể, giảm sưng viêm amidan.
• Tiêu viêm, giảm đau: Kết hợp các vị thuốc có tác dụng kháng viêm, giảm đau, giúp giảm triệu chứng khó chịu cho trẻ.
• Bổ khí, tăng cường chính khí: Sử dụng các vị thuốc bổ khí, tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể trẻ chống lại tác nhân gây bệnh.

Gợi ý một số bài thuốc Đông y điển hình:

Bài thuốc Thanh nhiệt giải độc:

• Thành phần: Kim ngân hoa 12g, liên kiều 12g, hoàng cầm 10g, sài đất 16g, ké đầu ngựa 12g, cam thảo đất 6g.
• Cách dùng: Đầu tiên rửa sạch các dược liệu đã chuẩn bị. Tiếp theo đem sắc các vị thuốc với 1 lít nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút. Chia thuốc thành 3 phần và cho bé uống hết trong ngày.

Bài thuốc Tiêu viêm, giảm đau:

• Thành phần: Xạ can 8g, huyền sâm 12g, mạch môn 12g, bồ công anh 16g, hạ khô thảo 12g, ké đầu ngựa 12g.
• Cách dùng: Đầu tiên rửa sạch các dược liệu đã chuẩn bị. Tiếp theo đem sắc các vị thuốc với 1 lít nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút. Chia thuốc thành 3 phần và cho bé uống hết trong ngày.

Bài thuốc Bổ khí, tăng cường chính khí:

• Thành phần: Hoàng kỳ 12g, bạch truật 10g, nhân sâm 6g (hoặc đẳng sâm 12g), đương quy 10g.
• Cách dùng: Đầu tiên rửa sạch các dược liệu đã chuẩn bị. Tiếp theo đem sắc các vị thuốc với 1 lít nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút. Chia thuốc thành 3 phần và cho bé uống hết trong ngày.

Ưu điểm:

• Giảm thiểu tối đa tác dụng phụ, an toàn với cả trẻ em.
• Tác động toàn diện vào căn nguyên và triệu chứng.
• Nâng cao đề kháng cơ thể toàn diện, phòng ngừa bệnh tật.
• Có thể kết hợp, hỗ trợ với các phương pháp điều trị khác.

Nhược điểm:

• Tốn nhiều thời gian trong việc đun sắc thuốc, người bệnh cần kiên trì.
• Hiệu quả điều trị có thể khác nhau tùy theo cơ địa của từng trẻ.
• Việc tìm thầy thuốc có chuyên môn cao để bốc thuốc và hướng dẫn điều trị còn khó khăn.

Dược liệu hỗ trợ cải thiện bệnh amidan quá phát ở trẻ nhỏ

Từ xa xưa, ông cha ta đã biết tận dụng những loại thảo dược thiên nhiên để chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe. Trong số đó, nhiều loại dược liệu đã được chứng minh có khả năng hỗ trợ điều trị viêm amidan quá phát ở trẻ em một cách an toàn và hiệu quả.

Sử dụng dược liệu không chỉ giúp giảm nhanh các triệu chứng khó chịu như đau họng, sốt, khó nuốt mà còn tác động vào nguyên nhân gây bệnh, giúp giảm sưng viêm và thu nhỏ kích thước amidan, tăng cường sức đề kháng của trẻ. Với nguồn gốc tự nhiên, lành tính, dược liệu mang lại sự an tâm cho các bậc phụ huynh khi lựa chọn phương pháp hỗ trợ điều trị cho con em mình.

Các bài thuốc dân gian từ dược liệu thường kết hợp nhiều loại thảo dược khác nhau, tạo nên tác dụng hiệp đồng mạnh mẽ. Chúng không chỉ kháng khuẩn, kháng viêm, giảm đau, mà còn bổ phế, thanh nhiệt, giải độc, giúp trẻ nhanh chóng phục hồi sức khỏe và ngăn ngừa tái phát.

Một số dược liệu quen thuộc thường được sử dụng trong điều trị viêm amidan quá phát ở trẻ em: Kim ngân hoa, Liên kiều, Cát cánh, Bồ công anh, Sơn đậu căn, Huyền sâm…

Tuy nhiên, việc sử dụng dược liệu cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của thầy thuốc có chuyên môn để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Các bậc phụ huynh không nên tự ý sử dụng dược liệu khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Bài viết đã cung cấp thông tin trẻ bị amidan quá phát, khi nhận biết dấu hiệu của bệnh cha mẹ không chủ quan cần đưa bé đi thăm khám và điều trị theo phác đồ của bác sĩ. Bên cạnh đó, cha mẹ cần biện pháp chăm sóc tại nhà, chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.

• Cây Sài Đất
• Kim Ngân Hoa
• Hoàng Kỳ
• Cây Ké Đầu Ngựa
• Bạch Truật