Viêm Họng Mãn Tính

Viêm họng mãn tính là gì? Có sao không?

Viêm họng mãn tính là tình trạng niêm mạc ở hầu họng bị vi khuẩn, nấm tấn công dẫn đến sưng, viêm kéo dài nhiều ngày (trên 10 ngày). 

So với viêm họng cấp, biểu hiện mãn tính thường có biểu hiện các triệu chứng tiến triển chậm, mức độ nhẹ hơn nhưng có đặc tính dai dẳng, rất khó điều trị dứt điểm.

Dựa vào tổn thương thực thể hầu họng, viêm họng mãn tính được chia thành 4 thể nhiễm như sau:

• Viêm họng xung huyết: Đây là thể mãn tính mới biến đổi từ viêm họng, xảy ra ngay sau khi kết thúc giai đoạn viêm họng cấp. Thể mãn tính sung huyết được nhận biết bởi tình trạng niêm mạc cổ họng tấy đỏ, sưng nóng và viêm.
• Viêm họng xuất tiết: Đây là giai đoạn sau của viêm họng sung huyết. Lúc này, niêm mạc cổ họng có xu hướng tiết nhiều dịch nhầy, đờm ứ đọng ở cổ. Khi quan sát có thể nhận thấy có dịch tiết (đục hoặc trong suốt) bám ở thành họng.
• Viêm họng hạt: Viêm họng hạt còn có một tên gọi khác là viêm họng quá phát, là tình trạng niêm mạc họng bị viêm nhiễm kéo dài khiến các tế bào lympho hoạt động quá mức. Khi hoạt động quá sức như vậy, các lympho bị phồng lên và dẫn đến tình trạng nổi các hạt nhỏ ở thành họng.
• Viêm họng teo: Viêm họng teo thường gặp ở người cao tuổi với đặc điểm nhận biết là niêm mạc họng bị teo nhỏ dần hay có màu nhợt nhạt. Thể viêm họng này thường ít có chất nhầy và khô ráo vòm họng.

Triệu chứng viêm họng mãn tính

Viêm họng mãn tính thường không có các triệu chứng đột ngột như giai đoạn cấp tính mà tiến triển chậm nhưng rất dai dẳng. Các triệu chứng điển hình của viêm họng, đó là:

• Đau họng kéo dài trong nhiều tuần, đau nhất thường xảy ra vào sáng sớm sau khi ngủ dậy
• Cổ họng luôn khô khan, rát ngứa và nóng
• Có cảm giác vướng, bận ở cổ họng
• Nuốt thức ăn hay uống nước cũng đau, khó nuốt hoặc nghẹn vướng khi nhai nuốt
• Hay bị khàn tiếng, giọng nói trầm hơn bình thường
• Ho khan hoặc ho kèm đờm
• Một số trường hợp có thể bị ợ hơi, ợ chua, có cảm giác nóng rát ở vùng ngực

Viêm họng mãn tính ở những người có sức đề kháng yếu như trẻ em và người có hệ miễn dịch kém còn có thể kèm theo sốt, đau đầu, mệt mỏi hay chán ăn..

• Chán Ăn Mất Ngủ
• Ợ Chua
• Ợ Hơi Khó Thở
• Đau Đầu Rát Họng
• Đau Đầu Sốt
• Viêm Họng Phù Nề

Nguyên nhân gây bệnh điển hình

• Nhiễm trùng không được điều trị dứt điểm: Khác với nhiễm virus có thể điều trị nhanh chóng, nhiễm trùng do vi khuẩn (thường là liên cầu khuẩn) nếu không can thiệp điều trị sớm, nhiễm trùng ở hầu họng có thể kéo dài hơn 10 ngày và chuyển sang xung huyết mãn tính.
• Dị ứng mãn tính: Những người bị dị ứng mãn tính thường có nguy cơ bị viêm viêm họng kéo dài gây sưng viêm và đau nhức dai dẳng tạo thành viêm họng mãn tính.
• Hút thuốc lá hoặc hít khói thuốc thụ động: Khói thuốc lá chứa nicotine và các hóa chất độc hại, gây kích thích hệ hô hấp. Bởi vậy, người hút thuốc lá lâu năm hoặc hít khói thuốc trong thời gian dài có thể bị bệnh cũng như một số bệnh lý hô hấp khác.
• Sinh sống trong điều kiện ô nhiễm: Môi trường ô nhiễm tạo điều kiện cho các bệnh hô hấp mãn tính có xu hướng tăng lên nhanh chóng. 
• Ảnh hưởng của một số bệnh lý khác: Bệnh còn có thể là hệ quả của một số bệnh lý như: trào ngược dạ dày kéo dài gây hư hại niêm mạc hầu họng; viêm amidan mãn tính, nhiễm trùng có thể lây lan sang niêm mạc cổ họng và gây ra viêm họng; trào ngược dạ dày thực quản (GERD) chứa axit trào ngược lên cổ họng ăn mòn niêm mạc hầu họng, gây viêm kéo dài,...

Biến chứng nguy hiểm của bệnh

Viêm họng mãn tính, tình trạng viêm nhiễm kéo dài và tái phát tại niêm mạc họng, tiềm ẩn nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe.

Biến chứng tại chỗ:

• Áp-xe quanh amidan và thành sau họng: Gây đau đớn, nuốt khó, sốt cao.
• Viêm tấy xung quanh họng: Sưng nề, đau, hạn chế vận động cổ.
• Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn: Do phì đại các tổ chức lympho ở vòm họng.
• Ung thư vòm họng: Biến chứng nguy hiểm nhất.

Biến chứng lân cận:

• Viêm mũi xoang, viêm tai giữa: Gây nghẹt mũi, chảy dịch, đau tai, ù tai, giảm thính lực.
• Viêm thanh quản, viêm khí phế quản: Gây khàn tiếng, ho khan, ho có đờm, khó thở.
• Viêm phổi.

Biến chứng toàn thân:

• Viêm khớp phản ứng: Do viêm họng liên cầu khuẩn gây phản ứng viêm tại khớp.
• Viêm cầu thận cấp: Viêm nhiễm liên cầu khuẩn gây tổn thương cầu thận.
• Sốt thấp khớp: Biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tim, khớp, da và hệ thần kinh.

Việc thăm khám định kỳ với bác sĩ tai mũi họng là rất quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời các biến chứng, bảo vệ sức khỏe người bệnh.

Phương pháp chẩn đoán viêm họng chính xác

Thu thập thông tin chi tiết:

• Tiền sử bệnh và triệu chứng: Bác sĩ sẽ ghi nhận cẩn thận thời gian khởi phát, mức độ nghiêm trọng, yếu tố làm gia tăng triệu chứng, bệnh nền, dị ứng, thói quen sinh hoạt...
• Khám lâm sàng: Khám họng nhằm quan sát trực tiếp niêm mạc họng, phát hiện dấu hiệu viêm, sưng đỏ, phù nề, xuất tiết mủ, hạch cổ… Khám tai, mũi để loại trừ các bệnh lý liên quan có thể gây triệu chứng tương tự.

Xét nghiệm:

• Xét nghiệm máu: Đánh giá tình trạng viêm nhiễm, chức năng miễn dịch, thiếu hụt vitamin, khoáng chất.
• Xét nghiệm dịch họng: Xác định tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, virus, nấm).
• Xét nghiệm dị ứng: Phát hiện các nguyên nhân dị ứng góp phần gây viêm họng mãn tính.
• Chụp X-quang ngực: Loại trừ các bệnh lý về tim phổi có thể gây ho, đau họng.

Chẩn đoán hình ảnh:

• Nội soi họng: Quan sát trực tiếp niêm mạc họng, lấy mẫu sinh thiết nếu cần thiết.
• Chụp CT ngực: Đánh giá chi tiết cấu trúc vòm họng, thanh quản, loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn.

Chẩn đoán phân biệt: Việc chẩn đoán chính xác viêm họng mãn tính cần phân biệt với các bệnh lý có triệu chứng tương tự như:

• Viêm họng cấp: Triệu chứng thường xuất hiện đột ngột, dữ dội và kéo dài dưới 2 tuần.
• Viêm amidan: Triệu chứng sưng đau amidan, thường gặp ở trẻ em.
• Trào ngược dạ dày thực quản: Gây ho, rát họng, ợ nóng.
• Ung thư vòm họng: Triệu chứng khàn giọng kéo dài, chảy máu mũi, ù tai...

Chẩn đoán chính xác dựa trên tổng hợp các yếu tố, giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng.

Ai có nguy cơ dễ bị viêm họng mãn tính?

• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Trẻ em, người cao tuổi, người mắc bệnh mãn tính...
• Người thường xuyên tiếp xúc tác nhân kích ứng: Khói bụi, hóa chất, ô nhiễm môi trường, hút thuốc lá...
• Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Thức khuya, stress, lười vận động, sử dụng nhiều rượu bia, ăn uống thiếu chất...
• Người có bệnh lý tai mũi họng: Viêm xoang, viêm mũi dị ứng, trào ngược dạ dày thực quản...
• Người có cơ địa dị ứng: Dễ phản ứng với bụi nhà, phấn hoa, lông động vật, thực phẩm...

Biện pháp phòng ngừa viêm họng tái phát

Viêm họng mãn tính rất nguy hiểm, nhất là ở những đối tượng có hệ miễn dịch yếu hay suy giảm. Vì vậy để hỗ trợ làm giảm triệu chứng và điều trị bệnh dứt điểm, người bệnh nên thực hiện các biện pháp sau nhằm tăng cường sức đề kháng và nâng cao thể trạng:

• Thường xuyên tập thể dục và xây dựng chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý, điều độ.
• Xây dựng chế độ ăn uống thích hợp với bệnh viêm họng. Cần chú trọng bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng, các vitamin A,D2,... và hạn chế các thực phẩm và đồ uống có hại cho vòm họng như đò quá lạnh, rượu bia, đồ ăn cay nóng,…
• Giữ ấm cho cơ thể khi trời chuyển lạnh đột ngột, không nên ăn, uống đồ lạnh khi bị viêm họng mãn tính.
• Vào thời điểm dễ bị nhiễm khuẩn đường hô hấp, người bệnh nên tăng cường bổ sung vitamin C hoặc bổ sung gừng, sả, nghệ vào các món ăn để tăng sức đề kháng và ngăn ngừa bệnh tái phát.
• Vệ sinh răng miệng, tai mũi họng thường xuyên và đúng cách nhằm hạn chế nhiễm khuẩn.
• Hạn chế tiếp xúc với môi trường nhiễm bụi bẩn, hóa chất độc hại, khói thuốc,...

Khi nào cần gặp bác sĩ?

• Sốt cao trên 38.5°C.
• Khó thở, đau họng dữ dội, kèm theo ho, chảy nước mũi, nghẹt mũi, mệt mỏi.
• Đau họng dai dẳng hơn 3 tuần.
• Giọng nói thay đổi, giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Sưng hạch cổ không đau, khó ngủ.
• Chảy nước dãi nhiều, sưng hạch cổ.
• Phát ban, đau đầu dữ dội.
• Thay đổi thị lực, lú lẫn.

Bị viêm họng mãn tính phải làm sao? Hướng điều trị

Khi bị viêm họng mãn tính, người bệnh không nên chủ quan mà phải thăm khám và tìm các phương pháp điều trị hợp lý. Hiện nay có 3 hướng điều trị chính, đó là điều trị theo Tây y, mẹo dân gian và điều trị theo Đông y.

Tây y chữa viêm họng

Hiện nay, Tây y là lựa chọn hàng đầu trong điều trị viêm họng mãn tính. Người bệnh điều trị viêm họng bằng Tây y có thể áp dụng một trong hai cách là dùng thuốc hoặc phẫu thuật:

Bị viêm họng uống thuốc gì?

• Thuốc kháng sinh: Đây là nhóm thuốc được chỉ định trong các trường hợp viêm họng ở cấp mãn tính. Ở giai đoạn mãn tính, vi khuẩn thường có khả năng kháng thuốc cao hơn giai đoạn cấp. Bởi vậy, bạn hãy sử dụng thuốc liên tục theo chỉ định của các chuyên viên y tế.
• Thuốc chống dị ứng: Với trường hợp viêm họng mãn tính do dị ứng, bạn có thể dùng thuốc kháng histamin H1 để làm giảm các triệu chứng như đau rát họng, sổ mũi, nghẹt mũi,…
• Các loại thuốc khác: Ở từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ có những hướng dẫn, chỉ định phối hợp các loại thuốc với thuốc trị ho như thuốc làm loãng đờm, thuốc nhỏ mũi, dung dịch súc miệng,… Viêm họng hạt có khả năng tái phát nếu không có các biện pháp chăm sóc đúng cách.

Phẫu thuật chữa viêm họng

• Phẫu thuật nội soi FESS: Cắt bỏ chọn lọc một phần các dị hình gây bít tắc vùng OMC, để giải phóng đường dẫn lưu xoang phía trước. Sau đó, mổ điều trị hút rửa khoang họng.
• Đốt laser: Trong trường hợp thể viêm họng hạt, các hạt lympho gây vướng khi nuốt,người bệnh có thể lựa chọn đốt laser để cải thiện triệu chứng nói trên. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể tái phát nếu không chăm sóc sức khỏe cẩn thận sau đốt laser.

Ưu điểm:

• Hiệu quả nhanh, đa dạng phương pháp điều trị.
• Kiểm soát triệu chứng tốt, ngăn ngừa biến chứng.

Nhược điểm:

• Gây tác dụng phụ, kháng kháng sinh, không điều trị tận gốc.
• Có thể gây phụ thuộc thuốc.

Đông y trị viêm họng

Ngày nay, Đông y với các bài thuốc thảo dược thân thiện với cơ địa người bệnh vẫn đang được nhiều người bị viêm họng mãn tính lựa chọn trong điều trị.

Dùng thuốc 

Giải pháp trị bằng dùng thuốc Đông y có hiệu quả cao và rất an toàn. Dưới đây là một số bài thuốc chữa viêm họng mạn tính hiệu quả.

Bài thuốc 1:

• Chuẩn bị các vị thuốc: 5g xạ can (đã chế biến); hoàng cầm, cam thảo, cát cánh mỗi vị 3g.
• Cách thực hiện: Cho tất cả các vị thuốc vào ấm, tán nhỏ rồi dùng khoảng 20ml nước sôi hòa vào lượng thuốc vừa tán để nguội. Mỗi ngày uống 2-3 lần, sau khoảng 3 ngày sẽ thấy tình trạng bệnh bắt đầu giảm dần. Dùng liên tiếp từ 10-15 ngày bệnh có thể khỏi hẳn.

Bài thuốc 2:

• Chuẩn bị các vị thuốc: Cỏ cứt lợn, kim ngân hoa, ké đầu ngựa, dây vằng, bạc thau, bạch đồng nữ, hà thủ ô, dàn xay mỗi loại 4g.
• Cách thực hiện: Cho tất cả thuốc vào ấm đổ nước sôi ngập thuốc, hãm trong thời gian 15 phút. Dùng nước thuốc đã hãm uống thay cho nước. Kiên trì 7-10 ngày sẽ thấy bệnh cải thiện hoàn toàn.

Châm cứu/bấm huyệt

Châm cứu hay bấm huyệt là 2 phương pháp đông y trị viêm họng mãn tính khá hiệu quả. Để thực hiện châm cứu bạn nên đến các y quán để được thầy lang giúp đỡ. Dưới đây là các vị trí huyệt đạo và cách bấm huyệt người bệnh có thể thực hiện tại nhà.

• Vuốt hai bên họng: Dùng ngón cái day ấn lên huyệt liêm tuyền (nằm ở trên khe của xương móng và chính giữa bờ trên sụn giáp trạng, trên lằn chỉ ngang chỗ cuống hầu) trong 3 phút. Sau đó, dùng ngón cái và ngón trỏ vuốt từ trên xuống dưới vào hai bên cạnh họng 3 phút nữa. rồi đặt ngón cái và ngón trỏ của tay phải lên xương sụn họng ngay chỗ yết hầu lắc nhẹ sang phải và trái mỗi bên 30 lần.
• Day ấn huyệt phong trì: Lấy 2 ngón cái ấn huyệt phong trì (nằm ở chỗ lõm của bờ trong xương ức đòn và bờ ngoài cơ thang bám ở đáy hộp sọ) trong 2 phút.
• Xoa huyệt dũng tuyền: Đặt chân trái lên đầu gối của chân phải rồi dùng tay phải xoa huyệt dũng tuyền (nằm dưới lòng bàn chân, ở điểm nối 2/5 trước với 3/5 sau của đoạn đầu ngón chân thứ hai và giữa bờ sau gót chân, lỗ hõm dưới bàn chân) chân trái. Nên xoa nhanh và mạnh cho đến khi bàn chân nóng rồi đổi chân phải và thực hiện tương tự.

Ưu điểm:

• Điều trị hiệu quả từ gốc rễ, bồi bổ sức khỏe tổng thể.
• Cách tiếp cận cá nhân hóa, ít tác dụng phụ.
• An toàn, ít xâm lấn, hỗ trợ điều trị bệnh lý đi kèm.

Nhược điểm:

• Cho tác dụng chậm, đòi hỏi người bệnh cần kiên trì.
• Khó khăn trong chẩn đoán, đa dạng bài thuốc, cách chữa.
• Chất lượng dược liệu không đồng đều, khó kiểm chứng.

Chữa bệnh tại nhà với mẹo dân gian đơn giản

Mặc dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng các mẹo dân gian sau đây có thể giúp giảm bớt các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh viêm họng mãn tính:

Chanh mật ong:

• Chanh và mật ong đều có đặc tính kháng khuẩn, kháng viêm và làm dịu cơn đau rát họng.
• Bạn pha loãng nước cốt của ½ quả chanh với 1 muỗng cà phê mật ong trong một cốc nước ấm và uống nhiều lần trong ngày.

Gừng:

• Gừng có tác dụng chống viêm, giảm đau và sát khuẩn.
• Bạn có thể nhai một lát gừng tươi hoặc pha trà gừng bằng cách thái lát gừng mỏng, cho vào nước nóng và đun sôi trong 5 phút.
• Uống trà gừng ấm nhiều lần trong ngày để giảm bớt cơn đau rát họng.

Nước muối ấm:

• Súc miệng bằng nước muối ấm là một cách đơn giản và hiệu quả để làm sạch khoang miệng và họng, loại bỏ vi khuẩn và giảm viêm.
• Bạn nên pha loãng ½ muỗng cà phê muối với 200ml nước ấm và súc miệng nhiều lần trong ngày.

Nghệ:

• Nghệ có khả năng chống viêm nhiễm, kháng khuẩn và làm lành vết thương.
• Uống sữa nghệ ấm hoặc pha loãng bột nghệ với nước ấm và uống mỗi ngày.

Lá húng lủi:

• Lá húng lủi có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm và giảm ho.
• Nhai một nắm lá húng lủi tươi hoặc pha trà húng lủi bằng cách đun sôi lá húng lủi với nước trong 5 phút.
• Uống trà húng lủi ấm nhiều lần trong ngày để giảm bớt các triệu chứng viêm họng.

Ưu điểm:

• Dễ kiếm, an toàn, ít tác dụng phụ, chi phí thấp.
• Có thể hỗ trợ các phương pháp điều trị khác để tăng hiệu quả cải thiện triệu chứng.
• Mang lại hiệu quả nhất định cho một số người.

Nhược điểm:

• Hiệu quả không đồng nhất, có thể gây dị ứng, khó kiểm soát liều lượng.
• Có thể tương tác với thuốc Tây y, cần thời gian áp dụng lâu dài.

Dược liệu điều trị viêm họng mãn tính

Với những trường hợp viêm họng mãn tính ngại dùng thuốc Tây có thể tham khảo sử dụng dược liệu tự nhiên để cải thiện triệu chứng.

Các loại dược liệu được sử dụng chính trong điều trị bệnh như: Kim ngân hoa, húng chanh, tân di hoa, cỏ nhọ nồi, ké đầu ngựa, bạc hà, cam thảo…

Công dụng chính của các loại dược liệu này bao gồm:

• Giảm sưng đau, tấy đỏ, kích ứng niêm mạc họng.
• Hỗ trợ tiêu diệt vi khuẩn, virus gây viêm nhiễm.
• Loại bỏ đờm nhầy, giúp thông cổ họng.
• Tăng cường đề kháng, khả năng miễn dịch, phòng ngừa tái phát.
• Giúp dịu cơn đau, mang lại cảm giác dễ chịu.

Dược liệu là phương pháp hỗ trợ điều trị hiệu quả và an toàn cho bệnh viêm họng mãn tính. Tuy nhiên, người bệnh cần sử dụng theo chỉ dẫn của thầy thuốc để đạt kết quả tốt nhất, đồng thời đảm bảo an toàn.

Viêm họng mãn tính đặc trưng là tính dai dẳng, khó điều trị dứt điểm và dễ tái phát. Vì vậy ngoài việc sử dụng thuốc chữa trị các triệu chứng, người bệnh cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa để đạt hiệu quả tốt nhất.

• Hà Thủ Ô
• Kim Ngân Hoa
• Cây Ké Đầu Ngựa