Amidan Phì Đại Ở Trẻ Nhỏ

Amidan phì đại ở trẻ nhỏ là gì?

Amidan là các tổ chức hạch bạch huyết (còn gọi là lympho) nằm ở hai bên họng. Thông thường, hai khối amidan đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các tác nhân xâm nhập qua đường hô hấp. Tuy nhiên, khi gặp điều kiện thuận lợi, các tác nhân tấn công ồ ạt, gây kích thích mạnh khiến amidan không thích ứng kịp và xuất hiện viêm nhiễm.

Amidan phì đại ở trẻ nhỏ (tên tiếng anh là Tonsillar Hypertrophy) là tình trạng amidan bị sưng viêm quá phát gây hiện tượng phì đại. Tình trạng này gây vướng ở cổ họng do diễn tiến quá phát, khiến trẻ nhỏ có các biểu hiện: Ho, nghẹn họng, hay sặc khi ăn uống, khó thở,...

Dấu hiệu đặc trưng nhận biết phì đại amidan ở trẻ

Các biểu hiện của tình trạng amidan ở trẻ nhỏ giai đoạn đầu rất dễ nhầm lẫn với một số bệnh lý hô hấp khác. Một số dấu hiệu điển hình của bệnh có thể kể đến như:

• Amidan sưng to, hai khối amidan sưng tấy đỏ, há miệng có thể thấy bằng mắt thường 
• Họng đau rát, các cơn đau tăng khi nuốt, hít thở.
• Hơi thở có mùi hôi (trong tình trạng có xuất tiết từ cổ họng hoặc amidan sưng có hốc mủ.
• Khó thở, nghẹn họng, khó nuốt.
• Ngủ ngày nhiều, khi ngủ ngáy to nhưng ngủ không sâu giấc, hay bị tỉnh giấc kèm theo chứng thở khó.
• Một số triệu chứng toàn thân: Cơ thể phản ứng chậm, không tập trung, mệt mỏi,...

Ngoài ra, tùy tình trạng mỗi trẻ nhỏ có thể kèm một số triệu chứng ho, sốt,... khác. Tốt nhất ba mẹ nên chủ động đưa trẻ đi khám để có chẩn đoán chính xác, không tự ý dùng thuốc điều trị khi chưa xác định cụ thể nguyên nhân.

• Đau Họng Khạc Ra Máu
• Sưng Amidan
• Viêm Họng Gây Hôi Miệng
• Chóng Mặt
• Đau Đầu Rát Họng
• Trẻ Bị Viêm Họng Nhưng Không Ho
• Chán Ăn Mất Ngủ
• Trẻ Bị Viêm Amidan Ho Nhiều

Nguyên nhân gây amidan phì đại ở trẻ nhỏ

Có thể hiểu, amidan phì đại ở trẻ nhỏ là giai đoạn quá phát của tình trạng viêm nhiễm amidan kéo dài. Nguyên nhân gây ra tình trạng này phải kể đến:

• Do bẩm sinh: Yếu tố bẩm sinh ở trẻ liên quan đến cấu trúc và kích thước của amidan lớn hơn bình thường.
• Do di truyền: Nếu trong gia đình có bố/mẹ hoặc cả hai có tiền sử bị phì đại amidan, tỷ lệ mắc bệnh này ở trẻ nhỏ sẽ cao hơn .
• Do viêm amidan kéo dài dai dẳng: Sự viêm nhiễm kéo dài, không điều trị dứt điểm sớm khiến tình trạng sưng viêm quá phát. Hai khối amidan bị kích ứng, tấy đỏ gây nên tình trạng phì đại.
• Do các bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp: Tai mũi họng là các cơ quan có mối quan hệ mật thiết với nhau. Do đó, các bệnh lý đường hô hấp nói chung (đặc biệt là đường hô hấp trên) đều có thể dẫn đến tình trạng amidan phì đại ở trẻ nhỏ.
• Do quá phát tạng bạch huyết: Một số người bệnh có các tổ chức tạng bạch huyết phát triển khá mạnh, hình thành các hạch ở cổ họng. Từ đó gây suy giảm hệ miễn dịch và tạo điều cho tác nhân gây bệnh xâm nhập.
• Do dị ứng: Các tác nhân, kích ứng từ môi trường ngoài (không khí, hóa chất, khói bụi,....) có thể khiến amidan sưng đau, tấy đỏ
• Do di chứng của phẫu thuật: Một số cuộc phẫu thuật amidan không thành công gây ra tình trạng viêm amidan xung huyết, gây phì đại và sưng đau amidan.

Biến chứng nguy hiểm của amidan phì đại

Amidan phì đại có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của trẻ:

Biến chứng tại chỗ:

• Viêm amidan tái phát: Gây sốt, đau họng, khó nuốt, sưng hạch.
• Áp xe quanh amidan: Đau dữ dội, sốt cao, khó há miệng.
• Ngưng thở khi ngủ: Ngáy to, ngủ không ngon giấc, thậm chí ngừng thở.

Biến chứng toàn thân:

• Nhiễm trùng đường hô hấp dưới: Viêm phổi, viêm phế quản.
• Rối loạn phát triển: Chậm tăng cân, chậm lớn, kém tập trung.
• Biến chứng tim mạch: Tăng nguy cơ tăng huyết áp, bệnh tim mạch.

Các biến chứng khác:

• Viêm tai giữa: Đau tai, sốt, chảy dịch tai.
• Biến dạng xương mặt: Ảnh hưởng thẩm mỹ và chức năng nhai nuốt.
• Ảnh hưởng tâm lý: Trẻ cảm thấy tự ti, ngại giao tiếp.

Nguy cơ biến chứng nặng: Viêm cầu thận cấp (ảnh hưởng chức năng thận).

Ba mẹ nên chủ động đưa đi khám khi xuất hiện tình trạng amidan phì đại ở trẻ nhỏ. Điều trị sớm sẽ giúp việc chữa trị hiệu quả nhanh chóng và ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm của viêm amidan.

Chẩn đoán amidan phì đại ở trẻ nhỏ như thế nào?

Thăm khám tình trạng amidan phì đại ở trẻ nhỏ tại các cơ sở có chuyên khoa y tế phù hợp sẽ giúp kết quả chẩn đoán chính xác nhất. Trước hết, các bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành thăm hỏi tình trạng chung của trẻ thông qua bố mẹ (mức độ ho? biểu hiện cụ thể? ăn uống ra sao? tình trạng xuất tiết?)

Tiếp đó, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số phương pháp chẩn đoán khác như:

• Soi tai mũi họng: Với các dụng cụ y tế chuyên dụng, bác sĩ tiến hành soi họng để chẩn đoán mức độ sưng viêm. Đồng thời, kiểm tra các cơ quan xung quanh, soi tai mũi đánh giá sự lây lan của tác nhân gây bệnh (đã có sự biến chứng sang cơ quan lân cận hay chưa?)
• Xét nghiệm dịch tiết: Lấy dịch tiết từ mũi họng của trẻ, tiến hành nuôi cấy và xác định chính xác tác nhân gây bệnh. Từ đó bác sĩ mới có thể đưa ra phác đồ điều trị đúng với phác đồ phù hợp được.
• Xét nghiệm máu: Tiến hành các xét nghiệm máu để loại trừ các bệnh lý khác. Đồng thời, đây cũng là xét nghiệm cần thiết cho quá trình điều trị sau này.

Đối tượng trẻ có nguy cơ bị bệnh

• Trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo và tiểu học: Đây là giai đoạn amidan phát triển mạnh mẽ nhất, đồng thời hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện nên dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp trên, làm amidan phải hoạt động nhiều hơn, từ đó dẫn đến phì đại.
• Trẻ em có cơ địa dị ứng: Trẻ bị viêm mũi dị ứng, hen suyễn hoặc các bệnh dị ứng khác thường có niêm mạc đường hô hấp nhạy cảm hơn, dễ bị kích ứng và viêm nhiễm, góp phần làm tăng kích thước amidan.
• Trẻ em tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Khói bụi, hóa chất độc hại trong không khí có thể gây kích ứng và viêm nhiễm đường hô hấp, làm amidan phì đại.
• Trẻ em có người thân trong gia đình bị amidan phì đại: Yếu tố di truyền cũng đóng một vai trò nhất định trong việc trẻ có dễ bị amidan phì đại hay không.
• Trẻ em có hệ miễn dịch suy giảm: Trẻ bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc các bệnh mạn tính như HIV/AIDS, ung thư... có nguy cơ cao bị nhiễm trùng đường hô hấp tái diễn, làm amidan phì đại.

Ngoài ra, một số yếu tố khác như chế độ dinh dưỡng không đầy đủ, vệ sinh răng miệng kém, tiếp xúc với khói thuốc lá cũng có thể làm tăng nguy cơ amidan phì đại ở trẻ em.

Phòng ngừa amidan phì đại ở trẻ nhỏ

Amidan phì đại ở trẻ nhỏ là tình trạng bệnh lý hô hấp ảnh hưởng nhiều đến khả năng hít thở và ăn uống của trẻ. Thực hiện các biện pháp phòng ngừa là điều cần thiết để ngăn chặn tình trạng này:

• Vệ sinh mũi họng hàng ngày bằng nước muối sinh lý, ngăn ngừa sự lây lan của tác nhân gây bệnh và hỗ trợ điều trị.
• Đi khám và điều trị theo phác đồ của bác sĩ. Không tự ý mua thuốc sử dụng tránh dùng sai thuốc, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tác dụng phụ nguy hiểm khác.
• Giữ ấm cho cơ thể trẻ khi thời tiết thay đổi, đặc biệt phải giữ ấm cổ họng.
• Xây dựng và bổ sung các nhóm thực phẩm đảm bảo dinh dưỡng nâng cao sức đề kháng cho cơ thể. Chú ý cân bằng giữa các nhóm dinh dưỡng trong thực đơn hàng ngày.
• Cho trẻ uống đủ lượng nước tối thiểu mỗi ngày (2 lít), có thể dùng nước khoáng, nước ép hoa quả, nước canh,....
• Tạo thói quen vận động hàng ngày cho trẻ, luyện tập thể thao mỗi ngày nâng cao sức đề kháng, tăng cường hệ miễn dịch.

Khi nào trẻ bị amidan cần đến gặp bác sĩ?

Amidan phì đại thường gặp ở trẻ em, nhưng trong một số trường hợp, tình trạng này có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và cần được can thiệp y tế kịp thời.

Trẻ cần được đưa đến bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng khi có các dấu hiệu và triệu chứng sau:

• Viêm amidan tái phát nhiều lần: Từ 5 lần trở lên trong một năm hoặc không đáp ứng với điều trị nội khoa.
• Amidan phì đại gây tắc nghẽn đường thở: Khó thở, thở khò khè, ngủ ngáy to, thậm chí ngưng thở khi ngủ.
• Khó nuốt, khó nói: Amidan phì đại làm hẹp đường thở và gây khó khăn trong ăn uống, giao tiếp.
• Nhiễm trùng tai giữa tái phát: Amidan phì đại có thể làm tắc nghẽn vòi nhĩ, dễ gây nhiễm trùng tai giữa.
• Các triệu chứng khác: Sốt cao kéo dài, hơi thở hôi, đau họng, đau tai, sưng hạch bạch huyết ở cổ.

Bác sĩ sẽ đánh giá mức độ nghiêm trọng của amidan phì đại và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm cả chỉ định phẫu thuật cắt amidan nếu cần thiết. Việc đưa trẻ đi khám sớm là rất quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.

Điều trị amidan phì đại ở trẻ nhỏ an toàn, hiệu quả

Với chứng amidan phì đại ở trẻ nhỏ, các ảnh hưởng chủ yếu liên quan đến khả năng hô hấp và ăn uống của trẻ. Việc điều trị phải tiến hành càng sớm càng tốt, sẽ dễ dàng hơn nếu tiến hành ngay ở giai đoạn đầu.

Uống thuốc điều trị amidan phì đại ở trẻ nhỏ?

Thực chất tình trạng phì đại ở amidan là do sự nhiễm trùng quá phát. Do đó, muốn điều trị hiệu quả trước hết phải tiêu diệt được chủng tác nhân gây bệnh. Cụ thể ở đây, bác sĩ điều trị thường kê kháng sinh điều trị với phổ diệt khuẩn phù hợp với tác nhân đã tìm ra. 

Một số loại kháng sinh thường kê như sau: Penicillin; Amoxicillin; Ampicillin; Cefalexin;....Trong một số trường hợp nhiễm khuẩn nặng hơn, bác sĩ thường kê thay thế bằng các kháng sinh nhóm Macrolid (Erythromycin; Clarithromycin;....).

Ngoài các nhóm kháng sinh, bác sĩ có thể phải kê thêm một số thuốc hỗ trợ điều trị khác như:

• Thuốc kháng viêm
• Thuốc giảm ho
• Thuốc hạ sốt, giảm đau
• Viên ngậm trị ho
• Dung dịch súc miệng 
• Thuốc xông mũi họng 

Tất cả các loại thuốc Tây y được chỉ định dùng đều phải theo đơn kê của bác sĩ. Ba mẹ cần lưu ý cho con dùng theo đúng liều lượng đã được kê, không tự ý thay đổi thuốc, tăng giảm liều lượng hoặc tự ý ngưng dùng thuốc. 

Có nên cắt amidan ở trẻ?

Trong một số trường hợp khi tình trạng amidan phì đại ở trẻ nhỏ diễn tiến quá phát gây chèn ép, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp ngoại khoa cắt bỏ amidan để điều trị triệt để. Đây là thủ thuật y tế tương đối đơn giản, dễ thực hiện và tỷ lệ thành công cao.

Tuy nhiên, với trẻ nhỏ, amidan đóng vai trò là cơ quan bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh hô hấp thông thường. Do đó, thủ thuật này sẽ chỉ được áp dụng khi tình trạng bệnh này không đáp ứng với bất kỳ phương pháp nội khoa nào khác.

Bên cạnh đó, lựa chọn cơ sở y tế với cơ sở vật chất hiện đại, đảm bảo đáp ứng việc điều trị tốt nhất cho trẻ. Trước khi tiến hành thủ thuật y tế, cần thực hiện đầy đủ các xét nghiệm cần thiết để phòng trừ tình trạng sốc phản vệ hoặc dị ứng với thuốc dùng trong quá trình phẫu thuật.

Thuốc Đông y điều trị dứt điểm viêm amidan phì đại ở trẻ nhỏ

Trong y học cổ truyền, amidan phì đại được xem là do chính khí suy yếu, ngoại tà xâm nhập, gây ra tình trạng viêm nhiễm, sưng đau. Đông y có nhiều bài thuốc hỗ trợ điều trị amidan phì đại ở trẻ nhỏ một cách an toàn và hiệu quả.

Nguyên tắc điều trị:

• Bổ chính khu tà: Tăng cường chính khí (sức đề kháng) của cơ thể, đồng thời loại bỏ ngoại tà (tác nhân gây bệnh) ra khỏi cơ thể.
• Thanh nhiệt giải độc: Làm mát cơ thể, giảm viêm, tiêu sưng.
• Lợi hầu: Làm thông thoáng cổ họng, giảm đau, khó nuốt.

Một số bài thuốc thường dùng:

Ngọc bình phong tán:

• Bài thuốc này có tác dụng bổ khí, nâng cao sức đề kháng, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Thành phần gồm có: Phòng phong 12g, bạch truật 12g, hoàng kỳ 12g. Các vị thuốc được sắc cùng với 600ml nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút, chia làm 3 lần uống trong ngày.

Tiểu sài hồ thang:

• Bài thuốc này có tác dụng thanh nhiệt, giải biểu, thường dùng trong trường hợp amidan phì đại cấp tính kèm theo sốt, đau họng.
• Thành phần gồm có: Sài hồ 8g, hoàng cầm 6g, bán hạ 6g, cam thảo 3g, gừng tươi 3 lát. Các vị thuốc được sắc với 500ml nước, đun sôi nhỏ lửa trong 20 phút, chia làm 2 lần uống trong ngày.

Ma hoàng liên kiều xích tiểu đậu thang

• Bài thuốc này có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, thường dùng trong trường hợp amidan phì đại có mủ.
• Thành phần gồm có: Ma hoàng 3g, liên kiều 12g, xích tiểu đậu 12g, cam thảo 3g. Các vị thuốc được sắc với 500ml nước, đun sôi nhỏ lửa trong 20 phút, chia làm 2 lần uống trong ngày.

Ngoài ra, tùy vào tình trạng cụ thể của từng trẻ, thầy thuốc Đông y có thể gia giảm các vị thuốc khác nhau để phù hợp với thể trạng và mức độ bệnh.

Phương pháp điều trị viêm amidan cho trẻ bằng Đông y có tính an toàn cao hơn. Tuy nhiên, cha mẹ cần lựa chọn các cơ sở khám chữa và điều trị YHCT uy tín, chất lượng.

Cải thiện triệu chứng bệnh tại nhà với mẹo dân gian đơn giản

Trong nhiều trường hợp, các bài thuốc dân gian đơn giản, dễ thực hiện có thể giúp cải thiện đáng kể triệu chứng bệnh, hỗ trợ quá trình điều trị và phục hồi sức khỏe. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây chỉ là biện pháp hỗ trợ, không thay thế hoàn toàn phác đồ điều trị của bác sĩ.

Mẹo dân gian đơn giản bố mẹ có thể tham khảo như:

• Gừng: Chứa hoạt chất gingerol có tác dụng giảm đau, kháng viêm, long đờm, giúp giảm sưng và đau rát họng. Bạn có thể cho trẻ ngậm một lát gừng tươi đã cạo vỏ, hoặc pha trà gừng loãng cho trẻ uống.
• Tỏi: Chứa allicin, một hợp chất có khả năng kháng khuẩn mạnh mẽ, giúp tiêu diệt vi khuẩn gây viêm amidan. Bạn có thể cho trẻ ăn một tép tỏi nhỏ đã nướng chín, hoặc cho trẻ uống nước tỏi ấm pha loãng.
• Mật ong: Có tính kháng khuẩn, kháng virus và làm dịu niêm mạc họng. Bạn có thể cho trẻ uống một thìa cà phê mật ong nguyên chất mỗi ngày, hoặc pha loãng với nước ấm cho trẻ uống. Không áp dụng mẹo này cho trẻ dưới 1 tuổi.
• Lá húng chanh: Chứa tinh dầu cavaron có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, giảm ho. Bạn có thể giã nát vài lá húng chanh, thêm chút đường phèn hoặc mật ong, hấp cách thủy rồi chắt lấy nước cho trẻ uống.
• Củ nghệ: Nghệ chứa curcumin, một hoạt chất có tác dụng chống viêm mạnh mẽ. Bạn có thể pha bột nghệ với sữa ấm hoặc mật ong cho trẻ uống, hoặc sử dụng tinh bột nghệ.

Dược liệu tự nhiên hỗ trợ trị bệnh an toàn

Trong kho tàng y học cổ truyền, có rất nhiều dược liệu quý giá đã được ứng dụng thành công trong việc hỗ trợ điều trị amidan phì đại ở trẻ nhỏ. Với tính an toàn và hiệu quả cao, các dược liệu này không chỉ giúp giảm triệu chứng viêm nhiễm, sưng đau mà còn tăng cường sức đề kháng, ngăn ngừa tái phát.

Không chỉ vậy, mỗi loại dược liệu đều có những đặc tính riêng biệt, tác động lên các cơ quan, kinh mạch khác nhau trong cơ thể. Từ đó tạo nên sự phối hợp hài hòa, hỗ trợ điều trị bệnh một cách toàn diện.

Công dụng chính của các dược liệu Đông y thường dùng trong hỗ trợ điều trị amidan phì đại gồm:

• Kháng viêm, kháng khuẩn: Ức chế sự phát triển của vi khuẩn, virus gây viêm amidan, đồng thời làm giảm sưng, đau, khó nuốt.
• Thanh nhiệt, giải độc: Giúp làm mát cơ thể, loại bỏ độc tố, giảm sốt, cải thiện tình trạng nhiễm trùng.
• Bổ phế, ích khí: Tăng cường chức năng phổi, nâng cao sức đề kháng, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Hành khí, hoạt huyết: Tăng cường lưu thông máu, giảm sưng nề, đẩy nhanh quá trình phục hồi.

Các dược liệu điển hình như:

• Kim ngân hoa.
• Bạc hà.
• Cát cánh.
• Cam thảo.
• Liên kiều.
•  Cúc hoa.
• Bạch truật.
• Xuyên tâm liên.

Amidan phì đại ở trẻ là tình trạng sưng tấy quá phát do viêm nhiễm kéo dài. Ba mẹ cần chủ động đưa trẻ đi khám ngay khi xuất hiện các biểu hiện đặc trưng để có hướng điều trị sớm. Không tự ý sử dụng thuốc trong điều trị bệnh cho trẻ nhỏ để tránh các tác dụng phụ nguy hiểm.

• Cây Bạc Hà
• Kim Ngân Hoa
• Bạch Truật
• Xuyên Tâm Liên