Viêm Họng Ho Có Đờm

Viêm họng ho có đờm là gì?

Viêm họng ho có đờm là một dạng đặc trưng của viêm họng, trong đó niêm mạc họng bị viêm và kích ứng, dẫn đến sản xuất quá mức chất nhầy (đờm) ở đường hô hấp trên. Tình trạng này thường đi kèm với các triệu chứng như ho khan, ho có đờm, đau rát họng, khàn tiếng, và khó nuốt.

Cơ chế bệnh sinh:

• Nhiễm trùng: Viêm họng ho có đờm thường do nhiễm trùng virus hoặc vi khuẩn gây ra. Các tác nhân này kích thích niêm mạc họng sản xuất nhiều đờm hơn bình thường để bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của vi sinh vật.
• Dị ứng: Phản ứng dị ứng với các tác nhân như phấn hoa, bụi, lông động vật... cũng có thể gây viêm họng và kích thích sản xuất đờm.
• Kích ứng môi trường: Các chất kích thích như khói thuốc lá, hóa chất, không khí khô, lạnh... cũng có thể gây viêm họng và làm tăng tiết đờm.

Triệu chứng bệnh viêm họng ho có đờm

Các triệu chứng của viêm họng ho có đờm thường biểu hiện đa dạng, với mức độ nặng nhẹ khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và đáp ứng miễn dịch của cơ thể.

Các triệu chứng tại chỗ:

• Đau họng: Là triệu chứng điển hình nhất, có thể đau rát, nóng rát, hoặc cảm giác vướng víu ở họng, đặc biệt khi nuốt hoặc nói chuyện.
• Ho: Ho khan hoặc ho có đờm, có thể nặng hơn vào buổi sáng hoặc ban đêm. Đờm thường đặc, dính, có thể có màu trắng, vàng hoặc xanh, đôi khi có lẫn máu.
• Khàn tiếng, mất tiếng: Do dây thanh quản bị kích thích và viêm nhiễm.
• Sưng hạch bạch huyết vùng cổ: Hạch bạch huyết ở cổ có thể sưng to, ấn đau.

Các triệu chứng toàn thân:

• Sốt: Thường là sốt nhẹ hoặc vừa, nhưng cũng có thể sốt cao trong trường hợp nhiễm trùng nặng.
• Mệt mỏi, đau nhức người: Cơ thể mệt mỏi, đau nhức cơ bắp, khớp, đặc biệt là ở giai đoạn đầu của bệnh.
• Nhức đầu, chóng mặt: Có thể xuất hiện do viêm nhiễm hoặc do sốt.
• Chán ăn, buồn nôn: Một số trường hợp có thể có cảm giác chán ăn, buồn nôn do chất nhầy ở cổ họng.

Triệu chứng đặc trưng theo nguyên nhân:

• Viêm họng do virus: Triệu chứng thường nhẹ, có thể kèm theo sổ mũi, hắt hơi, đau mắt.
• Viêm họng do vi khuẩn: Triệu chứng thường nặng hơn, có thể kèm theo sốt cao, hạch cổ sưng đau, amidan sưng đỏ có mủ.
• Viêm họng do dị ứng: Triệu chứng thường đi kèm ngứa mũi, hắt hơi, chảy nước mũi trong, ngứa mắt.
• Viêm họng do trào ngược dạ dày thực quản: Triệu chứng thường xuất hiện vào ban đêm hoặc sau khi ăn, kèm theo ợ nóng, ợ chua, đau rát họng.

Phân loại bệnh

Viêm họng ho có đờm có thể được phân loại dựa trên các tiêu chí khác nhau, bao gồm nguyên nhân, thời gian diễn biến và mức độ nghiêm trọng.

Phân loại theo nguyên nhân

• Viêm họng do virus: Chiếm tỷ lệ cao nhất, thường gây ra bởi các loại virus cảm lạnh thông thường như rhinovirus, adenovirus, coronavirus,...
• Viêm họng do vi khuẩn: Thường do vi khuẩn Streptococcus nhóm A (GABHS) gây ra, có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời.
• Viêm họng do dị ứng: Xảy ra khi cơ thể phản ứng với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi, lông động vật.
• Viêm họng do kích ứng: Do tiếp xúc với khói thuốc lá, hóa chất, không khí khô, lạnh...

Phân loại theo thời gian diễn biến

• Viêm họng cấp tính: Xuất hiện đột ngột, triệu chứng kéo dài dưới 2 tuần.
• Viêm họng mãn tính: Triệu chứng kéo dài trên 2 tuần, có thể tái đi tái lại nhiều lần.

Phân loại theo mức độ nghiêm trọng

• Viêm họng nhẹ: Triệu chứng nhẹ, không ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt hàng ngày.
• Viêm họng trung bình: Triệu chứng rõ ràng hơn, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt.
• Viêm họng nặng: Triệu chứng nặng, gây đau đớn, khó nuốt, khó thở, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Nguyên nhân gây bệnh viêm họng ho có đờm

Viêm họng ho có đờm là một bệnh lý hô hấp thường gặp, đặc trưng nhất với biểu hiện: Ho kèm theo xuất tiết (màu sắc dịch nhầy còn tùy thuộc vào mức độ viêm nhiễm của người bệnh), sưng đau, nóng rát cổ họng,... Ho có đờm không phải bệnh lý quá nguy hiểm do đó người bệnh cũng không cần quá lo lắng.

Có thể dựa vào màu sắc lượng chất nhầy tiết ra từ cổ họng người bệnh để đánh giá mức độ viêm nhiễm. Từ màu sắc dịch nhầy, các bác sĩ chuyên khoa cũng sẽ có chỉ định điều trị phù hợp nhất. Cụ thể như sau:

Viêm họng ho có đờm trong

Khi cơ thể khỏe mạnh vẫn thường xuyên tiết ra một lượng chất nhầy đều đặn hàng ngày. Lượng đờm này là vừa đủ với chức năng bảo vệ cổ họng, bôi trơn và tạo độ ẩm cho hệ hô hấp. Đờm trong chủ yếu gồm các protein, nước, các loại kháng thể và một số loại muối hòa tan khác. 

Tuy nhiên, khi có biểu hiện viêm họng ho có đờm, tức là lượng dịch nhầy trong suốt tăng lên là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang tìm cách loại bỏ các tác nhân đường hô hấp. Màu đờm này thường gặp trong các bệnh sau đây:

• Viêm họng: Xuất hiện khi niêm mạc hầu họng bị tấn công bởi các tác nhân từ môi trường ngoài. Ban đầu, người bệnh có thể xuất hiện biểu hiện ho khan, lâu ngày hình thành ho có đờm. Màu đờm trong cũng không quá nguy hiểm nên người bệnh không cần lo lắng
• Viêm mũi dị ứng: Bệnh lý này thường xuất hiện ở người có cơ địa dị ứng khi gặp các tác nhân kích ứng đến từ môi trường ngoài (bụi, phấn hoa, lông vật nuôi,...). Biểu hiện đặc trưng thường thấy như: hắt hơi liên tục, viêm họng có đờm, ngứa ngáy khắp người,....
• Viêm phế quản - phổi do virus: Phế quản phổi là hai cơ quan thuộc đường hô hấp dưới, rất dễ bị tấn công bởi các tác nhân từ môi trường ngoài (đặc biệt là trẻ nhỏ). Nếu nguyên nhân gây viêm nhiễm do virus sẽ gây ra lượng đờm nhầy trong suốt tăng rõ rệt. 
• Viêm thanh quản: Đây là tình trạng viêm nhiễm dây thanh quản gây sưng đau và rát họng. Người bệnh có thể bị khàn giọng, nói chuyện khó khăn thậm chí biến đổi hẳn giọng nói

Ho xuất tiết dịch nhầy màu trắng

Nếu người bệnh viêm họng ho có đờm màu trắng có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý sau đây:

• Cảm lạnh: Xuất hiện chủ yếu do ảnh hưởng của thời tiết hoặc tác động của các nhóm virus gây cúm từ bên ngoài. Người bệnh gặp các biểu hiện đặc trưng như: hắt hơi, ho, rát họng, người mệt mỏi, ớn lạnh,...
• Viêm phế quản - phổi: Dấu hiệu đờm chuyển màu trắng là dấu hiệu cảnh báo tình trạng viêm nhiễm tại phế quản - phổi đang diễn tiến nặng. Một thời gian tiếp theo, màu dịch nhầy sẽ chuyển sang vàng/xanh (mức độ nặng hơn).
• Trào ngược dạ dày - thực quản: Lượng đờm trắng hình thành do acid dịch vị dư thừa và đẩy ngược lên vùng thực quản. Khi đó, người bệnh bị ho và khạc ra đờm nhầy màu trắng liên tục.

Viêm họng ho có đờm màu vàng/xanh

Biểu hiện dịch nhầy chuyển màu xanh/vàng là dấu hiệu cảnh báo tình trạng viêm nhiễm tương đối nghiêm trọng. Có thể gặp triệu chứng này ở một số bệnh lý sau:

• Cảm cúm: Nếu bệnh cảm cúm gây ra bởi virus cúm A, cúm B, adenovirus, rhinovirus,...sẽ xuất hiện dịch nhầy vàng/xanh đặc trưng
• Viêm phế quản - phổi do vi khuẩn: Khi phế quản - phổi bị tác động bởi vi khuẩn, tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng hơn rất nhiều. Chất nhầy tiết ra thường có màu vàng - xanh và có mùi hôi khó chịu. Việc điều trị tình trạng này cần thời gian kéo dài và phác đồ dùng thuốc phức tạp hơn
• Viêm amidan: Do cấu tạo đặc biệt nên amidan là vị trí trú ẩn rất tốt của các tác nhân gây bệnh theo đường hô hấp. Khi gặp điều kiện thuận lợi, các tác nhân này phát triển và gây bệnh với triệu chứng điển hình như sưng đau amidan, tấy đỏ, sốt cao, mệt mỏi,....
• Viêm xoang: Điển hình với các triệu chứng đau nhức khắp vùng mũi và xoang trán. Đồng thời, viêm xoang cũng gây đau nhức cổ họng, ho có đờm với dịch nhầy có màu xanh/vàng 

Ho ra đờm màu đỏ/hồng

Viêm họng ho có đờm màu đỏ hoặc hồng là một biểu hiện sức khỏe tương đối nghiêm trọng. Nếu người bệnh có các biểu hiện này cần đi khám ngay do có thể mắc một số bệnh lý sau đây:

• Viêm phổi: Dấu hiệu dịch nhầy có màu đỏ hồng là dấu hiệu cho thấy bệnh viêm phổi đang bước vào giai đoạn nguy hiểm
• Lao: Đây được coi là bệnh lý hô hấp mang tính chất truyền nhiễm, lây từ người sang người ở khoảng cách gần. Người bệnh thường bị ho, sốt, ho ra máu đỏ tươi/ hồng,...Bệnh khó phát hiện ở những giai đoạn đầu nên người bệnh cần hết sức lưu ý, không nên chủ quan nếu thấy các dấu hiệu bất thường tại họng
• Ung thư vòm họng: Ở những giai đoạn đầu, các triệu chứng của bệnh rất dễ nhầm lẫn với bệnh lý hô hấp thông thường. Khi khối u ở vòm họng phát triển lớn dần, việc khạc nhổ mạnh có thể gây nứt vỡ và tiết máu (lẫn trong dịch nhầy)
• Ung thư phổi: Viêm phổi hoặc các bệnh lý tại phế quản - phổi mà không điều trị dứt điểm rất dễ diễn tiến thành dạng ung thư. Các biểu hiện đặc trưng như ho ra đờm màu hồng đỏ, ho ra máu tươi,....

Viêm họng ho có đờm màu đen

Biểu hiện này tương đối hiếm gặp, chỉ xuất hiện khi bản thân người bệnh hít phải hóa chất độc hại hoặc khói bụi có màu đen (ví dụ như bụi than), cơ thể nhiễm nấm. Tuy ít gặp nhưng đây là dấu hiệu nguy hiểm cần cảnh giác. Người bệnh cần đi thăm khám càng sớm càng tốt để loại bỏ tác nhân độc hại đó khỏi đường hô hấp.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

• Khó thở hoặc thở khò khè.
• Ho có đờm kéo dài hơn 2 tuần.
• Ho kèm theo sốt, đau đầu, mệt mỏi, hoặc đau nhức cơ thể.
• Đau ngực, ho ra máu.
• Sốt cao (trên 38.5 độ C).
• Lú lẫn hoặc thay đổi trạng thái tâm thần.
• Đờm có màu bất thường (vàng, xanh lá cây, hồng, nâu).
• Người có bệnh nền (hen suyễn, COPD, bệnh tim, suy giảm miễn dịch).

Cách chẩn đoán bệnh viêm họng ho có đờm

• Khai thác bệnh sử và khám lâm sàng: Hỏi rõ triệu chứng, khám họng, tai mũi họng, phổi.
• Xét nghiệm: Công thức máu, CRP, xét nghiệm đờm, X-quang phổi, CT xoang, nội soi tai mũi họng (nếu cần).
• Chẩn đoán phân biệt: Loại trừ các bệnh lý khác như viêm phế quản, viêm phổi, lao phổi, trào ngược dạ dày thực quản, hen phế quản, ung thư vòm họng.

Viêm họng ho có đờm có nguy hiểm không? Biến chứng

Biến chứng tại chỗ:

• Áp xe quanh amidan: Nhiễm trùng nặng, đau dữ dội, nuốt khó, cần dẫn lưu mủ.
• Viêm tai giữa: Đau tai, ù tai, chảy mủ, giảm thính lực.
• Viêm xoang: Đau nhức vùng mặt, nghẹt mũi.
• Viêm thanh khí phế quản: Ho dữ dội, khò khè, khó thở.

Biến chứng toàn thân:

• Sốt thấp khớp: Hiếm gặp, nhưng gây tổn thương khớp, tim, da, thần kinh.
• Viêm cầu thận cấp: Tiểu đục, tiểu máu, phù nề, tăng huyết áp.
• Nhiễm trùng huyết: Biến chứng nặng nhất, có thể gây tử vong.

Cách điều trị viêm họng ho có đờm dứt điểm

Viêm họng ho có đờm có thể điều trị dứt điểm nếu tiến hành đúng cách và theo phác đồ của bác sĩ có chuyên môn. Do đó, người bệnh nên đi thăm khám từ giai đoạn khởi phát để rút ngắn thời gian điều trị cũng như giúp việc chữa trị đơn giản hơn. 

Viêm họng ho có đờm uống thuốc gì?

Với các trường hợp viêm nhiễm nặng, đặc biệt là tình trạng dịch nhầy có màu xanh/vàng, người bệnh cần dùng các loại thuốc Tây y để điều trị. Ưu điểm lớn nhất của phương pháp Tây y là hiệu quả điều trị tận gốc, kìm hãm và tiêu diệt virus, vi khuẩn nhanh chóng.

Cụ thể, một số nhóm thuốc thường dùng như sau:

• Kháng sinh: Chỉ định nếu xác định nguyên nhân gây viêm nhiễm là vi khuẩn. Loại kháng sinh và liều lượng còn phụ thuộc vào chủng tác nhân gây bệnh tại họng. Điều trị theo đúng liều dùng mà bác sĩ đã chỉ định để phòng ngừa tình trạng kháng kháng sinh có thể xảy ra.
• Thuốc long đờm: Kích thích cổ họng, làm loãng đờm nhầy và hỗ trợ đưa ra ngoài dễ dàng hơn. Một số loại thuốc thường dùng như Ambroxol; Bromhexin; Acetylcystein;...
• Thuốc hạ sốt: Chỉ định trong trường hợp người bệnh sốt cao trên 38,5 độ C. Có nhiều dạng dùng như viên uống, viên đặt trực tràng (thường dùng cho trẻ nhỏ).
• Thuốc giãn phế quản (dạng khí dung): Chỉ định trong trường hợp người bệnh bị khó thở hoặc dịch nhầy gây bít tắc, dẫn đến việc hô hấp khó khăn, đặc biệt khi nằm. Dạng sử dụng phổ biến của thuốc này là dạng khí dung (tiện lợi cho việc điều trị với trẻ nhỏ)
• Một số loại thuốc khác: Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thêm viên ngậm ho, dung dịch súc họng, dầu gió làm ấm cơ thể,...

Ưu điểm: Hiệu quả nhanh, tác động trực tiếp nguyên nhân, đa dạng loại thuốc, phù hợp nhiều đối tượng.

Nhược điểm: Tác dụng phụ, nguy cơ kháng thuốc, chi phí cao, không giải quyết tận gốc nguyên nhân (ví dụ: dị ứng, trào ngược dạ dày).

Mẹo dân gian điều trị viêm họng ho có đờm tại nhà

Nếu viêm họng ho có đờm màu trong (dấu hiệu viêm nhiễm thể nhẹ), người bệnh có thể điều trị tại nhà bằng mẹo dân gian. Các mẹo này chủ yếu do dân gian truyền miệng và chủ yếu có hiệu quả cải thiện triệu chứng tương đối tốt. 

Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý không lạm dụng phương pháp này như biện pháp điều trị chính. Có thể kết hợp với phương pháp dùng thuốc khác như biện pháp hỗ trợ cải thiện triệu chứng tại nhà. Người bệnh tham khảo các mẹo điều trị sau đây:

• Súc miệng với nước muối: Pha nước muối loãng hoặc dùng nước muối sinh lý pha sẵn để súc miệng hàng ngày. Biện pháp này giúp làm sạch cổ họng và nên thực hiện tối thiểu 2 lần/ngày.
• Súc họng với giấm táo: Pha loãng giấm táo với nước lọc súc họng hàng ngày cũng rất tốt cho tình trạng viêm họng ho có đờm. Lưu ý, chỉ dùng mẹo này để súc họng, không nuốt hoặc uống giấm táo.
• Xông hơi với tinh dầu: Thực hiện xông hơi với tinh dầu khuynh diệp hoặc tinh dầu bạc hà. Nhỏ vài giọt tinh dầu vào chậu nước nóng, thực hiện xông hơi trong vòng 15-20 phút rất tốt cho các bệnh lý hô hấp.
• Uống nhiều nước: Bổ sung đầy đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể (tối thiểu là 2 lít). Có thể bổ sung nước dưới nhiều dạng khác nhau như nước khoáng, nước canh, nước rau củ,....
• Uống trà thảo dược: Một số loại thảo dược thiên nhiên như hoa cúc, cam thảo, gừng,... cũng rất hiệu quả trong việc điều trị chứng ho do viêm họng, ho có đờm.

Ưu điểm:

• Sử dụng nguyên liệu tự nhiên, ít tác dụng phụ.
• Nguyên liệu dễ kiếm, dễ thực hiện tại nhà.
• Làm dịu họng, long đờm, giảm ho, tăng sức đề kháng.

Nhược điểm:

• Hiệu quả chưa rõ ràng.
• Nguy cơ dị ứng với người có cơ địa nhạy cảm.
• Không thay thế thuốc, chỉ hỗ trợ, không điều trị triệt để.

Chữa viêm họng bằng phương pháp Đông y

Trong Đông y, chứng viêm họng liên quan đến sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể và sự suy giảm CHÍNH KHÍ. Khi âm dương không được cân bằng, nhiệt độc tăng lên, dồn đọng lên họng, đốt cháy tân dịch sinh đờm. Đồng thời khi chính khí hay còn gọi là sức đề kháng của cơ thể bị suy yếu, các tác nhân gây bệnh đường hô hấp dễ dàng xâm nhập. Do vậy nếu chỉ xử lý các tác nhân gây bệnh bên ngoài mà bỏ qua yếu tố quan trọng là chính khí thì viêm họng vẫn sẽ tái phát, tạo vòng luẩn quẩn của bệnh tật.

Phương pháp Đông y điều trị chứng viêm họng ho có đờm thường tập trung vào các bài thuốc cân bằng âm dương, điều hòa khí huyết. Khi đó, sức đề kháng nâng lên, cơ thể sẽ tự đẩy lùi các biểu hiện bệnh lý hô hấp và ngăn ngừa bệnh tái phát.

Ưu điểm:

• An toàn, ít tác dụng phụ.
• Tác động toàn diện, điều trị tận gốc, tăng cường sức đề kháng.
• Phòng ngừa tái phát hiệu quả.
• Hạn chế tình trạng kháng kháng sinh.

Nhược điểm:

• Tác dụng chậm, đòi hỏi kiên trì.
• Chẩn đoán và kê đơn phức tạp, cần bác sĩ chuyên môn cao.
• Có thể tương tác với thuốc Tây.
• Chất lượng thuốc không đồng đều.

Biện pháp chăm sóc và phòng ngừa tình trạng ho có đờm

Thực hiện các biện pháp chăm sóc cơ thể và phòng ngừa tình trạng viêm họng ho có đờm là điều cần thiết. Cụ thể, cần lưu ý đến những vấn đề sau đây:

• Giữ vệ sinh tai mũi họng đúng cách bằng nước muối sinh lý (dạng tự pha hoặc sẵn có).
• Bảo vệ cổ họng (không uống nước lạnh kéo dài, giữ ấm cổ họng,…).
• Hạn chế dùng các nhóm thực phẩm gây kích ứng cổ họng (đồ ăn nhiều dầu mỡ, nhiều gia vị cay nóng,…).
• Bổ sung các nhóm thực phẩm giàu vitamin C, giàu kẽm, omega – 3,….nâng cao sức đề kháng cho cơ thể, ngăn ngừa các bệnh lý hô hấp thông thường.
• Hạn chế việc hút thuốc lá hoặc uống rượu bia, đồ uống có gas,…tránh ảnh hưởng đến đường hô hấp.
• Mang khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt là đến nơi đông người hoặc có tình trạng ô nhiễm không khí.
• Rèn luyện thể lực hàng ngày nâng nâng cao sức đề kháng cho cơ thể và ngăn ngừa các bệnh lý hô hấp có thể xảy ra.