Viêm Amidan Mủ Ở Trẻ Em

Tuy nghe rất đáng sợ, nhưng viêm amidan mủ ở trẻ em có thể không gây quá nhiều rắc rối nếu cha mẹ biết cách kiểm soát, điều trị phù hợp.

Viêm amidan mủ ở trẻ em là gì? Triệu chứng thế nào?

Amidan là tổ chức lympho nằm ở hai bên cổ họng. Đôi khi, chúng ta có thể nhìn thấy một phần amidan khi há miệng lớn. Do vị trí đặc biệt, amidan thường dễ dàng bị nhiễm trùng và phát triển thành viêm amidan.

Ở trẻ nhỏ, viêm amidan cấp tính thường không kéo dài quá 2 tuần, có thể tự khỏi nếu chăm sóc hợp lý. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng viêm amidan dai dẳng, kéo dài hơn 2 tuần, rất có thể trẻ đã bị viêm amidan mãn tính. Viêm amidan mủ hoặc viêm amidan hốc mủ ở trẻ là một dạng của viêm amidan mãn tính.

Ở trẻ nhỏ, triệu chứng viêm amidan hốc mủ bao gồm:

• Hốc amidan có mủ trắng, xanh
• Thấy có hạt lấm tấm ở amidan
• Amidan đỏ, sưng tỏ, nhiều dịch trắng trên bề mặt
• Nuốt vướng, nuốt khó
• Đau họng, đặc biệt khi ăn uống
• Trẻ bị viêm amidan có mủ sốt mấy ngày hoặc không sốt
• Ho khan hoặc có đờm
• Miệng khô
• Miệng hôi
• Mệt mỏi
• Đau nhức toàn thân
• Có đờm khó khạc
• Có thể hắt hơi ra các hạt nhỏ màu trắng xanh rất hôi

Bé bị viêm amidan mủ có thể quấy khóc, biếng ăn, bỏ ăn và thay đổi hành vi. Vì vậy, cha mẹ nên quan sát con kỹ lưỡng để kịp thời phát hiện những điều bất thường ở con trẻ.

Nhiều cha mẹ lo sợ vì lầm tưởng triệu chứng viêm amidan mủ ở trẻ nhỏ là ung thư vòm họng. Thực tế, ung thư ở vòm họng hiếm gặp ở trẻ em và chỉ xuất hiện ở giai đoạn muộn.

Triệu chứng thường gặp là:

• Đau đầu
• Ù tai
• Ngạt mũi
• Nổi hạch góc hàm
• Sụt cân nhanh (mờ nhạt)

Để yên tâm, cha mẹ nên đưa con đi khám chuyên khoa tai mũi họng để chẩn đoán bệnh chính xác.

Nguyên nhân trẻ bị viêm amidan mủ

Nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ bị viêm amidan mủ là do điều trị viêm amidan cấp không tới nơi tới chốn.

Ở dạng cấp tính, viêm amidan có thể tự khỏi nếu chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc chủ quan coi thường bệnh, có thể khiến các triệu chứng viêm amidan kéo dài, thành mãn tính và tạo mủ.

Bên cạnh đó, một số nguyên nhân khác phát triển viêm amidan cấp mủ ở trẻ em bao gồm:

• Đặc điểm của amidan

Cấu trúc của amidan bao gồm nhiều hốc và ngăn. Bởi vậy, vụn thức ăn hoặc vi khuẩn dễ dàng bị lắng đọng ở đó rồi gây viêm. Theo thời gian, những vật chất và vi khuẩn ẩn náu ở hốc amidan sẽ tạo thành các khối mủ bã đậu và vón cục.

Thông qua các hoạt động nhai nuốt và sự cọ xát của thức ăn đi qua thành họng, các khối mủ ở trong hốc amidan có thể bị bật ra (dạng hạt tấm màu trắng xanh như mủ) và gây hôi miệng.

• Các bệnh tai mũi họng

Vì là các cơ quan liên thông với nhau, nên chỉ cần tai hoặc mũi bị nhiễm khuẩn, họng cũng có thể bị viêm nhiễm theo. Bởi vậy, cha mẹ nên tạo cho con trẻ thói quen vệ sinh tai mũi họng đúng cách, đặc biệt khi bị viêm tai, viêm mũi… để phòng tránh bệnh viêm amidan nói chung.

• Tác động từ môi trường

Môi trường sống bị ô nhiễm, nhiều bụi bặm, khói thuốc… gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe hệ hô hấp và những tuyến phòng thủ đầu tiên của cơ thể, như amidan.

Ngoài ra, những thời tiết thay đổi thất thường hoặc quá khắc nghiệt cũng làm hệ miễn dịch của trẻ suy yếu, không đủ sức đối phó với các mầm bệnh xâm nhập. Từ đó, bé dễ bị nhiễm trùng hơn, đặc biệt là viêm amidan.

• Chế độ ăn uống không lành mạnh

Trẻ em ăn quá nhiều đồ ăn nhanh, thực phẩm chiên rán, đồ ăn cứng, nước ngọt có gas… sẽ làm tăng viêm và nặng hơn các triệu chứng viêm amidan. Điều này tạo điều kiện cho viêm amidan có mủ ở trẻ em phát triển.

Viêm amidan mủ ở trẻ em nguy hiểm không?

Cha mẹ tuyệt đối không nên chủ quan khi trẻ bị viêm amidan hốc mủ. Nếu không điều trị sớm và triệt để, viêm amidan mủ sẽ gây ra một số biến chứng nguy hiểm.

Biến chứng của viêm amdian hốc mủ bao gồm:

Biến chứng tại chỗ

Bội nhiễm có thể xảy ra ngay tại chỗ viêm amidan mủ. Điều này có thể gây ra áp xe amidan với các triệu chứng:

• Sốt
• Đau rát họng
• Cứng hàm, khó mở miệng lớn
• Chảy nhiều nước dãi
• Khó nuốt
• Sưng hạch ở cổ
• Giọng nói thay đổi
• Đau nhức đầu
• Đau hàm
• Đau tai

Áp xe amidan ở trẻ có thể làm tăng nguy cơ viêm phổi, tắc nghẽn ở cổ họng, khó thở và viêm nhiễm ở các bộ phận kề cận…

Biến chứng gần

Các mầm bệnh tại hốc mủ amidan có thể lây nhiễm sang những những bộ phận cận kề và gây các bệnh như viêm xoang, viêm nướu, viêm tai giữa… Một đặc điểm cực kỳ khó chịu của viêm amidan mủ là khiến miệng trẻ rất hôi.

Cha mẹ cũng cần lưu ý tới viêm tai giữa ở trẻ. Đây là một trong những biến chứng thường gặp nhất do viêm amidan.

Các triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ bao gồm:

• Đau tai
• Mất thăng bằng
• Sốt
• Khó nghe
• Sổ mũi
• Khó chịu
• Biếng ăn, bỏ ăn
• Quấy khóc
• Thường đưa tay lên tai, đầu (trẻ sơ sinh, trẻ chưa biết nói)
• Khó ngủ
• Phản ứng chậm với âm thanh, hoặc không phản ứng (trẻ sơ sinh, trẻ chưa biết nói)
• Có dịch chảy ra từ tai

Bên cạnh đó, viêm amidan mủ trẻ em cũng làm tăng nguy cơ viêm thanh – khí phế quản, viêm tấy hạch dưới hàm, thậm chí áp xe thành bên họng.

Biến chứng toàn thân

Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn gặp ở khoảng 1 – 4% bé bị viêm amidan. Tình trạng này khiến trẻ có bị ngừng thở khoảng một thời gian ngắn trong khi ngủ. Sự gián đoạn thở này làm trẻ khó ngủ, giảm chất lượng giấc ngủ vào ban đêm và mệt mỏi, kém tập trung vào ban ngày.

Cha mẹ có thể nhận biết một số dấu hiệu ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn ở trẻ bị viêm amidan mủ như sau:

• Ngáy khi ủ bất thường
• Đái dầm
• Thở thành tiếng to, nghe nặng nề
• Khó ngủ
• Tư thế ngủ bất thường (ở trẻ lớn)
• Buồn ngủ ban ngày
• Gặp các vấn đề hành vi
• Mộng du hoặc gặp ác mộng

Theo nhiều nghiên cứu khoa học, ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn có liên quan đáng kể đến tỷ lệ mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, phiền muộn, đau tim hoặc đột quỵ cao ở trẻ khi trưởng thành.

Biến chứng xa

Trẻ em bị viêm amidan có mủ cũng làm tăng nguy cơ bị sốt thấp khớp và viêm cầu thận.

Sốt thấp khớp ảnh hưởng đến van tim, các khớp và nhiều mô khác với các triệu chứng:

• Đau họng
• Amidan bị sưng to và đỏ
• Nhức đầu
• Sốt
• Đau cơ và khớp
• Có nốt nhỏ dưới da, không đau
• Tim đập nhanh
• Đánh trống ngực
• Trẻ viêm amidan mủ khiến cơ thể mệt mỏi
• Khó thở

Điều trị sốt thấp khớp không triệt để có thể dẫn các tổn thương van tim vĩnh viễn.

Trong khi đó, viêm cầu thận là biến chứng hiếm gặp khiến chức năng thận suy giảm, hoạt động kém hiệu quả. May mắn là trẻ bị viêm cầu thận có thể hồi phục trong vài tuần, ít khi tiến triển thành mãn tính.

Cách chữa viêm amidan mủ ở trẻ em

Ngay khi xác định bé bị viêm amidan cấp mủ hoặc viêm amidan có mủ, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Điều trị bằng thuốc Tây

Đối với viêm amidan mủ ở trẻ em, bác sĩ có thể chỉ định dùng những nhóm thuốc sau:

• Thuốc kháng sinh, ví dụ như Pennicilin G
• Thuốc kháng viêm, như Ibuprofen
• Thuốc sát khuẩn, như Betadine, Lysopaine, Oropivalone…
• Thuốc hạ sốt, giảm đau, như Paracetamol
• Thuốc ức chế ho, ví dụ như Dextromethorphan
• Thuốc co mạch, chống sung huyết, như Pseudoephedrin
• Thuốc giảm phù nề, như Alpha Choay
• …

Kể cả đối với thuốc bán theo đơn hoặc không theo đơn, cha mẹ vẫn nên tham vấn bác sĩ trước khi cho con uống thuốc điều trị amidan mủ. Cho trẻ dùng thuốc điều trị đúng hướng dẫn về liều dùng và thời gian.

Cha mẹ không nên tự ý giảm liều hoặc ngưng dùng thuốc trước thời điểm mà bác sĩ chỉ định cụ thể, ngay cả khi các triệu chứng viêm amidan mủ đã thuyên giảm.

Đặc biệt, đối với thuốc kháng sinh, cha mẹ nên tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh lạm dụng thuốc. Điều này có thể khiến trẻ phải đối mặt với nguy cơ kháng thuốc kháng sinh rất cao.

Đối với trẻ bị viêm amidan mủ mạn tính, bác sĩ thường chỉ định điều trị cho trẻ thông qua điều chỉnh độ pH tại chỗ, ức chế sự phát triển của vi khuẩn.

Cắt amidan

Nếu trẻ bị viêm amidan mủ mãn tính và liên tục tái phát, bác sĩ thường khuyến nghị cha mẹ nên cho trẻ cắt amidan.

Độ tuổi cắt amidan thích hợp nhất là khi trẻ trên 4 tuổi. Nếu cắt bỏ amidan từ khi trẻ còn quá nhỏ sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới khả năng miễn dịch. Hơn nữa, đối với những trẻ dưới 3 tuổi, amidan sau khi cắt có thể mọc lại.

Hiện nay có nhiều phương pháp phẫu thuật cắt amidan, phổ biến nhất là cắt amidan bằng dao plasma/PEAK PlasmaBlade. Tuy hiếm gặp, nhưng vẫn có một số rủi ro cho trẻ sau khi cắt amidan, bao gồm:

• Chảy máu, phần lớn là do bác sĩ cắt không đúng kỹ thuật
• Không cải thiện được các triệu chứng viêm tai, viêm họng, viêm xoang…
• Nhiễm trùng
• Thay đổi giọng nói

Trẻ có thể hồi phục tốt sau khi cắt amidan khoảng 14 ngày. Trong thời gian này, cha mẹ nên hạn chế trẻ tham gia các hoạt động mạnh và chú ý chế độ ăn uống.

Trẻ bị amidan có mủ điều trị bằng Đông y

Bé bị amidan có mủ mức độ nhẹ có thể hưởng được nhiều lợi ích từ Đông y. Thuốc Đông y chữa amidan hốc mủ cho trẻ là giải pháp tối ưu, giúp khắc phục những tác dụng phụ mà thuốc Tây mang lại. Đồng thời, các bài thuốc còn giúp bồi bổ cơ thể, tăng cường hệ miễn dịch, sức đề kháng tự nhiên.

Theo Đông y, muốn trị viêm amidan hốc mủ dứt điểm cần phải:

• Bồi bổ chính khí
• Điều dưỡng
• Phục hồi các tạng phủ bị tổn hại

Bởi vậy, các bài thuốc Đông y trị viêm amidan hốc mủ phát triển theo nguyên lý bổ chính và khu tà. Có thể cân nhắc lựa chọn một trong số những bài thuốc dưới đây:

• Bài thuốc 1: 15gr ngân hoa, 10gr liên kiều, 10gr hoàng cầm, 6gr hoàng liên, 10gr cát cánh, 15gr huyền sâm, 15gr bồ công anh, 10gr đại hoàng, 10gr huyền minh phấn, 6gr mộc thông, 10gr ngưu bàng tử, 6gr cam thảo. Sắc lấy nước uống, 1 thang/ngày, 4 lần uống/ngày.
• Bài thuốc 2: 10gr kim ngân hoa, 10gr sơn đậu căn, 10gr tảo hưu, 10gr thiên hoa phấn, 10gr triết bối mẫu, 10gr bạch chỉ, 10gr phòng phong, 10gr xích thược, 3gr chế nhũ hương, 3gr chế một dược, 3gr cam thảo. Sắc lấy nước uống, 1 thang/ngày, 2 lần uống/ngày.

Chăm sóc bé bị viêm amidan có mủ tại nhà

Để giúp đỡ con nhanh hồi phục, cha mẹ nên kết hợp dùng thuốc với các biện pháp khắc phục tại nhà như sau

• Nghỉ ngơi nhiều hơn, hạn chế vui chơi, hoạt động mạnh.
• Ngủ đủ giấc.
• Uống chất lỏng ấm, như sữa, nước hầm xương, soup, nước lọc ấm, trà thảo mộc…
• Ăn thực phẩm mềm, như cháo, thạch, bánh pudding, bún, phở…
• Sử dụng máy phun sương, máy cấp ẩm.
• Súc miệng/họng bằng nước muối ấm.

Bên cạnh đó, cha mẹ có thể áp dụng một số mẹo chữa viêm amidan hốc cho con ngay tại nhà một cách tự nhiên.

Bao gồm:

• Trẻ bị amidan mủ nên uống nước ép diếp cá

Lá diếp cá có khả năng thanh nhiệt giải độc, giảm sưng, chống viêm hiệu quả. Nó xuất hiện trong nhiều bài thuốc trị ho, trị viêm họng và viêm amidan hiệu quả.

Bạn có thể giã nát lá diếp các với một chút muối ăn và nước ấm. Sau đó lọc lấy nước cốt và cho trẻ uống 2 lần/ngày.

• Ăn mật ong hấp gừng hoặc quýt xanh

Mật ong được chứng minh là có thể tiêu diệt hơn 60 loại vi khuẩn. Từ lâu, mật ong đã được y học cổ truyền sử dụng để giảm các triệu chứng viêm họng, viêm amidan, ho…

Cha mẹ có thể thái lát gừng hoặc quýt xanh rồi hấp cách thủy cùng với vài thìa canh mật ong nguyên chất. Cho trẻ ăn hỗn hợp này vài lần mỗi ngày.

• Lá hẹ hấp cách thủy

Các hoạt chất trong lá hẹ có khả năng kháng sinh tự nhiên. Bởi vậy, nhiều người tin rằng nó có thể ức chế vi khuẩn phát triển và điều trị viêm amidan hốc mủ đầy tiềm năng.

Để tăng hiệu quả điều trị, cha mẹ có thể hấp cách thủy lá hẹ với mật ong và gừng tươi. Ăn hỗn hợp này sau khi hấp, 2 – 3 lần/ngày.

• Trà bạc hà

Lá bạc hà có chứa methol nên có thể giảm đau họng, chống viêm và thông xoang. Cha mẹ có thể cho con uống trà lá bạc hà tươi hoặc khô 2 – 3 lần mỗi ngày.

Những thông tin cơ bản về viêm amidan mủ ở trẻ em được đề cập trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Khi trẻ bị viêm amidan hốc mủ, cha mẹ nên cho trẻ đi khám chuyên khoa ngay, đặc biệt nếu trẻ kèm theo sốt cao, đau đớn, khó chịu…

Thông tin hay cho cha mẹ:

• Trẻ bị viêm amidan mãn tính nguy hiểm không? Ngăn ngừa thế nào?
• Viêm amidan uống thuốc gì cho hiệu quả điều trị bệnh tốt nhất?